Lần đầu tiên và cũng là lần duy nhất trong đời tôi mần rể phụ à nghen. Chú rể “chính danh” là anh bạn đồng nghiệp Lê Kim (Bùi Văn Mười, Năm Cổ Cò). Cô dâu là Kim Lan hồi đó làm ở Ty Giáo dục Long An. Cô dâu phụ là một cô giáo bạn của cô dâu. Nhiệm vụ của tên rể phụ là cầm chiếc hộp nhỏ đựng cặp nhẫn cưới. Chỉ có vậy và tới đó thôi nhe!

Hồi đó tôi và Lê Kim cùng làm ở báo Long An. Lê Kim phụ trách tổ phóng viên văn xã (văn hóa, xã hội, giáo dục); tôi phụ trách tổ phóng viên kinh tế.

Thời đó, đầu thập niên 1980, người làm cơ quan không gọi là đám cưới mà là lễ tuyên bố. Lễ được tổ chức tại hội trường Ty Giáo dục gần tòa soạn. Thủ trưởng hai cơ quan lên tuyên bố quyết định cho phép hai người kết hôn rồi đọc tờ đăng ký kết hôn (giấy hôn thú). Xong xuôi mọi người cùng “nhập tiệc” với bánh ngọt, kẹo, thuốc lá và nước trà. Vậy là xong.

Trước khi đi tới lễ tuyên bố, hai người có quá trình tìm hiểu nhau. Họ phải báo cáo xin phép tổ chức của mình (ai là đoàn viên thì báo cáo với chi đoàn, ai có đảng thì báo cáo với chi bộ), không chỉ báo cáo với thủ trưởng cơ quan mà còn công bố với cả cơ quan. Phải nói rõ nhân thân, lý lịch của đối tượng. Nếu không xin phép và chưa được cho phép tìm hiểu nhau, khi hai người đi chơi với nhau hay nói chuyện nhiều quá với nhau là bị đưa ra tổ chức, cơ quan kiểm điểm về tội “quan hệ nam nữ bất chính”. Khi mọi chuyện đã an bài, hai anh chị phải mần đơn xin kết hôn gởi cho cơ quan của mình.

Giàng ơi, thời đó trai gái muốn vô ở khách sạn phải có giấy hôn thú “chính chủ”. Thị xã Tân An không có khách sạn, chỉ có nhà khách kiêm nhà hàng do công ty dịch vụ ăn uống của ngành Thương nghiệp quản lý. Hình như tên là Bông Sen. Đó là nơi uống cà phê buổi sáng, đãi khách buổi trưa, cũng là nơi nhiều hội nghị tỉnh đặt bữa ăn cho khách dự. Nhà khách dạng tập thể, một phòng rộng kê nhiều giường, chỉ có quạt máy. Chủ yếu dành cho cán bộ dưới huyện lên tỉnh công tác. Ở Saigon thì ngoài những khách sạn quốc tế có từ trước 1975, chỉ có một số khách sạn tư nhân nhỏ xíu cũng tồn tại từ trước 1975. Nhiều khách sạn loại này chỉ có phòng ngủ riêng, còn nhà tắm và vệ sinh xài chung. Saigon hồi đó về đêm còn lạnh lắm, không có hầm hập, ngột ngạt như giờ. Khách sạn chỉ có tấm mền mỏng tang, ngắn cũn cỡn. Cỡ hình hài tôi thước 62, 63 mà hễ che đầu thì lòi cẳng. Ủa, hình như tôi lạc đề rồi hè!

Tôi có thằng em trai hồi đó là bộ đội của Long An đóng ở Chiến trường K (Campuchia). Nó có hôn thê sắp cưới là bộ đội thông tin ở Bộ Tư lệnh TP,HCM. Một bữa hai đứa xuống Tân An thăm tôi, tối ngủ lại để sáng về đơn vị. Tòa soạn chật, chỉ thu xếp được một chiếc giường gần phòng của tôi. Mấy bữa sau, anh Hai Hoàng, Ủy viên Ban biên tập kiêm Chủ tịch Công đoàn, khều tôi nói nhỏ: “Mấy đứa nó xầm xì sao em của Phước chưa kết hôn lại ngủ chung giường.”

Trở lại chuyện lễ tuyên bố của anh bạn Lê Kim. Khi mới mần quen với cô nàng, một bữa trưa anh chàng rủ tôi đi uống cà phê. Một lát, Kim Lan tới. Thì ra 2 người hẹn nhau, mượn tôi mần tấm bình phong. Hồi đó, trong tình cảnh như vậy, họ chớ hề coi tôi là kỳ đà cản mũi đâu. Chỉ tội cho tôi là ngồi sượng trân, mắt hết cuối gầm xuống ly nước thì lại ngó đó, dòm kia, cố gắng để hai anh chị tâm tình với nhau. Nhưng vấn đề là ở màn cuối. Lê Kim khều tôi nói nhỏ: “Ông trả giùm tiền nước đi, tui hỗng có tiền.” Tôi giật thót người, nói khẽ: “Tui tưởng ông mời nên đâu có mang theo tiền.” Ai dè Kim Lan nghe được, chen vào: “Bộ hai anh tưởng em có tiền sao?” Báo hại tôi phải đội nắng về tòa soạn lấy tiền ra trả.

Bây giờ Kim Lan đã nghỉ hưu. Lê Kim cũng không còn mần báo. Hai anh chị mở trường mẫu giáo tư thục tại Tân An. Tôi cũng có dịp dự đám cưới của Giáng Hương, con gái của hai anh chị. Có thắc mắc chăng là bây giờ cái cô dâu phụ ngày xưa sao rồi? Thắc mắc chút đỉnh vậy thôi mà, mần gì mà có ai đó đang trợn trừng con mắt mang hình… dao lam!

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 22-2-2013)

Chú rể Lê Kim, cô dâu Kim Lan, rể phụ và dâu phụ. Người đứng phía sau là Trần Hoàng, hồi đó làm ở Ty Thủy lợi là cộng tác viên của báo Long An, sau này là phóng viên báo Quân đội Nhân dân.