Ngay sau ngày lễ Tạ ơn Thanksgiving Day (ngày thứ Năm thứ 4 trong tháng 11 –  the fourth Thursday of November), bà con xứ Mỹ lại hùng hục, huỳnh huỵch, hăm hở, xấn xổ, hào hứng, ùn ùn – nói chung là đủ mọi cung bậc của đệ nhất tứ tình hỉ nộ ái ố – canh me đi mua hàng siêu giảm giá trong ngày Black Friday (năm nay là ngày 29-11). Chẳng biết người ta có ý gì khi xếp ngày đại hạ giá đó ngay sau ngày tạ ơn, tôi thì suy diễn là ai đó muốn chứng minh một cách “thực dụng kiểu Mỹ” rằng nhờ bà con biết sống một cách “fair play” tạ ơn trời đất, cảm ơn những người có công lao với mình, tri ân những người yêu thương và chăm lo cho mình mà có ngay được cơ hội mua hàng giá cực rẻ – mỗi năm chỉ có một lần!

Nhưng thiệt tình thì cái vụ Black Friday này cũng hành xác thiên hạ lắm nghen. Tối thứ Năm, người nào cũng có một bữa tiệc tối thịnh soạn với món gà tây đút lò truyền thống, dĩ nhiên là bia rượu trào tuôn, vừa mệt, vừa xỉn. Vậy mà họ phải ra trước mấy cái mall, siêu thị xếp hàng từ nửa khuya về sáng để chờ tới giờ G cửa hàng mở cửa mà xung phong vô vơ vét, quơ quào hàng hóa.

Đây là dịp người Việt mình ở Mỹ thể hiện tinh thần dân tộc truyền từ đời này sang đời khác là “tích cốc phòng cơ, tích y phòng hàn”. Chớp cơ hội giá cực rẻ, nhiều người gom những món đồ thiết yếu như xà bông giặt, dầu gội đầu, sữa tắm, xà bông thơm, giấy vệ sinh, kem đánh răng,… về chất trong kho hay dưới cầu thang để xài dần cả năm, hay có dịp thì thồ về làm quà cho bà con bên quê nhà.

Vì sao lại gọi là “Black Friday”? Đại từ điển bách khoa trực tuyến Wikipedia giải thích rằng cái thuật ngữ này ban đầu chẳng có liên quan gì tới chuyện mua sắm. Số là ở khắp nước Mỹ từ rất lâu rồi, những ngày mua sắm lớn nhất trong năm thường là 2 ngày cuối tuần ngay sau ngày thứ Năm lễ Tạ ơn. Do thiên hạ đổ xô đi mua sắm, giao thông bị tắt nghẽn khủng khiếp – nhất là ở trung tâm thành phố. Đó là nỗi ám ảnh kinh hoàng đối với cảnh sát. Tại thành phố Philadelphia (bang Pennsylvania), các sếp cảnh sát gọi đây là hai ngày đen tối “Black Friday” và “Black Saturday”. Sau này, các nhà bán lẻ hè nhau giảm giá, khuyến mãi trong ngày thứ Sáu ngay sau lễ Tạ ơn và vào năm 1961 bắt đầu xuất hiện cái thuật ngữ “Black Friday” để chỉ cái ngày siêu giảm giá lớn nhất trong năm này. Thật ra, sau đó đã có nhiều nỗ lực để đổi tên cái ngày này nhưng không thành công. Từng có dự án đổi tên thành Big Friday, nhưng cho tới nay cái tên Black Friday vẫn được mọi người sử dụng, cho dù tới những năm gần đây vẫn có những nhà bán lẻ không khoái cái tên này. Mà cũng phải, việc phải cùng nhau siêu giảm giá hàng hóa quả là một “ngày đen tối” đối với người bán, chớ còn người mua thì đó là một “ngày đẹp nhất”.

Thực tế tôi nhận thấy rằng các nhà bán hàng giỏi giang vẫn tha hồ hốt bạc trong ngày Black Friday. Họ khai thác cơ hội này để xả hàng dọn kho (clearance) lấy chỗ nhập hàng mới cho mùa mua sắm Giáng sinh và Năm mới, đồng thời có thể lợi dụng tâm lý bầy đàn “say sưa mùa sắm”, “điên cuồng vét hàng” của người tiêu dùng để có thể “đẩy” được những món hàng bình thường bán chậm. Bạn thấy rằng có nhiều tỷ lệ giảm giá khác nhau, tùy theo món hàng. Có những món tuy chỉ giảm giá trong biên độ cho phép khuyến mãi, nhưng hôm nay vẫn bán chạy như tôm tươi. Lấy thí dụ như hệ thống siêu thị Walmart, theo Wikipedia, doanh số bán hàng ròng của họ có thể được đẩy vọt lên từ 14 tỷ USD (tính từ ngày 1-1) lên tới 19 tỷ USD nhờ ngày Black Friday.

Ngay từ mấy ngày trước, người ta có thể theo dõi trên truyền hình, tờ rơi, quảng cáo,… hay các thông báo tại các siêu thị để tìm hiểu coi Black Friday năm nay mỗi cửa hàng có những món hàng “độc” nào giảm giá đẹp nhất. Ai dùng Internet thì có thể vào trang web http://blackfriday.com/ để tham khảo thông tin Black Friday của vô số cửa hàng trên nước Mỹ.

Thật ra, không phải đợi tới ngày Black Friday, người tiêu dùng mới được hưởng cái thú sắp hàng mua hàng siêu giảm giá. Một số cửa hàng và ở một số nơi, việc sắp hàng xí chỗ đã được khởi động từ mấy ngày trước. Thí dụ như năm nay, ở miền trung bang Florida, người ta đã bắt đầu sắp hàng cho ngày Black Friday từ ngày thứ Hai 25-11, nghĩa là 4 ngày trước ngày N toàn quốc, bất kể phải đội mưa và trơ mình ra giữa trời lạnh giá. Ở bên ngoài cửa hàng Best Buy trên đường East Colonial Drive (thành phố Orlando), anh chàng Fernando Vargas, 24 tuổi, đã giành được vị trí đầu tiên. Anh muốn mua tặng mẹ một chiếc TV màn hình phẳng làm quà sinh nhật bà và mua cho em trai một chiếc máy nghe nhạc iPod. Anh tính rằng nhờ đại hạ giá mà mình tiết kiệm được 600 USD chỉ với 2 món hàng này.

Cô giáo phụ giảng Evelyn Pizarro, người giành được vị trí số 3 cho ngày Black Friday, nói rằng: “Điên khùng, thiệt là khùng điên, nhưng mà nó có cái thù vui của nó. Black Friday luôn phải là Black Friday.”

Cuối cùng cũng xin tiết lộ: Black Friday năm ngoái tôi đã canh me mua được một chiếc máy quay phim HD Sony rẻ hơn bình thường tới hơn 100 USD.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 29-11-2013)

Có thể đọc bản đăng trên báo Tuổi Trẻ Online http://tuoitre.vn/The-gioi/582686/black-friday-chua-han-la-ngay-den-toi.html

Hình ảnh ngày Black Friday ở Mỹ trong những năm trước.

Nguồn ảnh: Internet. Thanks.