Tối thứ sáu vừa qua, tôi nhận được email của Trần Ngọc Bách báo tin: “Sáng nay lúc 8 giờ, cellphone của em reo, nhìn lại thì là số điện thoại của anh Ngôi. Em nghĩ cũng như mọi lần trước đây mỗi lần về Saigon thăm cháu nội, anh hay gọi em để uống café. Nhưng sáng nay là phone của chị Ngôi báo tin anh đã mất…”

Mới tìm lại được nhau sau 40 năm biệt tích hiang hồ, giờ đã vội chia ly.

Từ trái qua: các cựu học sinh THKT Phạm Minh Đảng, Trần Ngọc Răn, thầy Võ Xuân Sơn, Nguyễn Văn Ngôi, Lâm Phước Thành và Khánh Vân gặp nhau tại cuộc Họp mặt Gia đình THKT Về Thăm Trường Xưa ở Kiến Tường Tết Giáp Ngọ 2014.

Đọc lời báo tin của Bách, tôi chợt nhớ đến bài thơ uống cà phê của thi sĩ Pháp Jacques Prévert. Tôi không rành tiếng Pháp nên đọc bài thơ chuyển ngữ bằng tiếng Anh. Tuy nhiên tôi ghi ra đây nguyên văn tiếng Pháp để những  vị giỏi Pháp ngữ có thể cảm xúc như tác giả.

Bữa ăn sáng

Hắn rót cà phê
Vào ly
Hắn rót sữa
Vào ly cà phê
Hắn bỏ thêm đường
Vào ly cà phê sữa
Và với cái muỗng nhỏ
Hắn khuấy
Hắn uống cà phê
Hắn đặt cái ly xuống
Chẳng nói với tôi một lời..

Déjeuner du matin. Il a mis le café. Dans la tasse. Il a mis le lait. Dans la tasse de café. Il a mis le sucre. Dans le café au lait. Avec la petite cuiller. Il a tourné. Il a bu le café au lait. Et il a reposé la tasse. Sans me parler.

Hắn châm
Điếu thuốc
Thở những vòng tròn
Bằng khói thuốc
Hắn gạt tàn tro
Vào cái gạt tàn thuốc
Chẳng nói một lời với tôi
Cũng không nhìn tôi

Il a allumé. Une cigarette. Il a fait des ronds. Avec la fumée. Il a mis les cendres. Dans le cendrier. Sans me parler. Sans me regarder.

Hắn đứng dậy
Hắn đội mũ
Lên đầu
Khoác lên người chiếc áo mưa
Vì trời đang mưa
Hắn ra đi
Dưới cơn mưa
Không một lời
Cũng chẳng nhìn tôi
Tôi ôm đầu trong tay
Và tôi khóc

Il s’est levé. Il a mis. Son chapeau sur sa tête. Il a mis son manteau de pluie. Parce qu’il pleuvait. Et il est parti. Sous la pluie. Sans une parole. Sans me regarder. Et moi j’ai pris. Ma tête dans ma main. Et j’ai pleuré.

Không phải đây là câu chuyện xảy ra giữa hai nhân vật được kể, nhưng là của chính chúng ta. Bài thơ dùng thời hiện tại hoàn thành (present perfect tense) vì chuyện đã xảy ra và vẫn còn đang xảy ra. Nó cũng đúng y như những khiếm khuyết của chúng ta đã qua và vẫn đang lập lại trong hiện tại. Tác giả không nói bâng quơ về bữa điểm tâm (dejeuner), nhưng cố tình thêm vào chữ buổi sáng (dejeuner du matin), để nhấn mạnh vào thời điểm khởi đầu. Từ khởi đầu của duyên gặp gỡ, chúng ta đã sống máy móc với những cử động hầu như nhàm chán. Cho đến 40 năm sau, khi đối mặt với những cuộc chia tay không ngờ. Chúng ta mới nhìn ra, hình như mình đã thiếu nói với nhau một lời đáng nói, đã quên nhận ra nhau trong một thế giới khác.

ĐỖ NGỌC TRANG

(Cựu Giáo sư Việt Văn, Trung học Kiến Tường; Elk Grove, California 21-12-2014)