Trận động đất 7,8 độ Richter ngay trước buổi trưa ngày thứ Bảy 25-4-2015 là trận động đất mạnh nhất ở Nepal trong hơn 80 năm nay. Hơn 20 cơn dư chấn đã xảy ra trong ngày 25-4. Vào đầu giờ chiều ngày hôm sau, Chủ nhật 26-4, một dư chấn mạnh tới 6,7 độ Richter đã tiếp tục gây kinh hoàng ở đất nước vùng Himalaya (Hy Mã Lạp Sơn) thuộc khu vực Nam Á này.

Tang thương và đổ nát ở khu vực trung tâm động đất là Thung lũng Kathmandu chen chúc dân cư ngay bên ngoài thủ đô Kathmandu. Sáng 26-4, nhà chức trách Nepal thông báo có ít nhất 1.970 người chết, trong đó có 1.910 nạn nhân ở Nepal. Chỉ nội khu vực Kathmandu có ít nhất 721 người chết. Có ít nhất là 5.000 người bị thương. Và đến chiều 26-4, con số người chết được xác nhận đã lên tới ít nhất là 2.169 người ở Nepal, 61 người ở Ấn Độ và một số nạn nhân khác ở những nước chung quanh. Con số người chết chắc chắn sẽ tiếp tục tăng lên.

Động đất mạnh tới mức làm chấn động trên toàn đất nước Ấn Độ, Bangladesh, Pakistan và khu vực Tibet của Trung Quốc.

Một vụ tuyết lở sau động đất đã san phẳng trại chân núi Everest, giết chết ít nhất 17 người leo núi và hướng dẫn viên, làm bị thương 61 người khác. Không thể biết được số người mất tích trên núi này.

Vào ngày Chủ nhật 26-4, hầu hết các khu vực trong vùng động đất không có điện và nước. Nhưng nhà chức trách đã khôi phục được nguồn điện cho các cơ quan chính quyền, bệnh viện và sân bay. Sân bay quốc tế Kathmandu đã mở cửa trở lại để đón các chuyến bay cứu trợ đầu tiên từ nước ngoài tới. Các lều bạt và vật phẩm cứu trợ đã được xe tải và trực thăng vận chuyển ngay tới các nơi có người lánh nạn. Các trường học trở thành những trại lánh nạn. Thời tiết lại khắc nghiệt. Dự báo thời tiết cho biết ngày 26-4 có mưa dông, nhiệt độ lạnh khoảng 14 độ C, càng gây khốn khổ hơn cho những người mất nhà cửa.

Nước láng giềng Ấn Độ sáng 26-4 đã cho những chiếc máy bay quân sự vận chuyển đợt đầu gồm 43 tấn hàng cứu trợ, gồm lều và thực phẩm, cùng gần 200 nhân viên cứu hộ tới Kathmandu. Khi trở về, các chiếc máy bay này chở theo các công dân Ấn Độ bị kẹt ở Kathmandu. Vikas Swarup, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Ấn Độ, cho biết có thêm nhiều chuyến bay chở hàng cứu trợ nữa cho nước bạn láng giềng vừa lâm cơn hoạn nạn.

Cộng hòa Dân chủ Liên bang Nepal là một đất nước nhỏ với diện tích 147.181 km vuông và dân số khoảng 27 triệu người. Nó càng nhỏ bé hơn khi là một đất nước vùng núi bị kẹp giữa hai “ông khổng lồ” Trung Quốc và Ấn Độ (hai nước đông dân nhất và nhì hành tinh). Nhưng Nepal là một đất nước nổi tiếng và có sức thu hút du khách khắp thế giới. Miền nam Nepal là nơi tọa lạc của 8 trong số 10 ngọn núi cao nhất thế giới, mà nổi tiếng nhất là ngọn núi cao nhất thế giới Everest. Nepal là một nước nghèo, với GDP danh nghĩa bình quân đầu người năm 2012 là 743 USD, xếp thứ 145/187 quốc gia trong bảng Chỉ số Phát triển Con người (HDI) năm 2014 do Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) công bố.

Bình thường thì đói và nghèo là hai nỗi đau triền miên của người dân Nepal. Nội lực èo uột, cơ sở hạ tầng và phương tiện thiếu và yếu, bộ máy quản lý bất cập. Bởi vậy, khi gặp thiên tai nặng nề, mức độ thảm họa càng tăng lên bội lần.

Trong một thông báo của mình sau thảm họa động đất Nepal, Liên Hiệp Quốc báo động rằng các bệnh viện ở Thung lũng Kathmandu đã quá tải, các vật tư cấp cứu bị cạn kiệt, thậm chí không có đủ chỗ chứa xác chết. Những người sống sót đã biến công viên thành nơi thiêu thi thể những người thân bị chết vì động đất. Những mảnh ván gỗ thu lượm từ các đống đổ nát được dùng làm củi thiêu.

Theo Cơ quan Địa chất Mỹ (U.S. Geological Survey, USGS), cường độ của trận động đất này là 7,8 độ Richter. Nó xảy ra lúc 11g56ph giờ địa phương (tức 06:11 giờ quốc tế GMT hay 13g11ph giờ Việt Nam) tại Lamjung, cách thủ đô Kathmandu khoảng 80km về hướng tây bắc. Tâm chấn chỉ nằm dưới mặt đất có 11km – đây là trận động đất có tâm chấn nông lớn nhất thế giới kể từ sau trận động đất 8,2 độ Richter ở bờ biển Chilê ngày 1-4-2014. Tâm chấn càng nông, sức mạnh tàn phá càng lớn.

Vào năm 1934, Nepal đã hứng chịu trận động đất mạnh nhất (tới 8 độ Richter) và thảm khốc nhất (hủy diệt tất cả, chỉ trừ 3 thành phố Kathmandu, Bhaktapur và Patan).

Trận động đất ngày 25-4-2015 không chỉ gây ra những thiệt hại có thể nhìn thấy được và đo đếm được. Trong khi hầu hết các tòa nhà hiện đại mới xây dựng có đủ sức chịu được động đất, nhiều tòa nhà cũ ở trung tâm thủ đô Kathmandu cũng như những tòa tháp và đền chùa cổ nhiều thế kỷ đã bị sụp đổ. Trong số những kiến trúc vô giá bị động đất hủy hoại có Tháp Dharahara 9 tầng ở Kathmandu được các quốc vương Nepal xây dựng làm tháp đồng hồ hồi thập niên 1800 và được Tổ chức UNESCO của LHQ công nhận là một di tích lịch sử. Sau trận động đất ngày 25-4-2015, tháp này chỉ còn là đống gạch vụn và vùi lấp người bên dưới. Ngay cả Thung lũng Kathmandu cũng đã được LHQ công nhận là một Di sản Thế giới. Những ngôi bảo tháp chứa hài cốt các vị sư Phật giáo nổi tiếng, những quảng trường, những đền thờ đạo Hindu vốn là những địa điểm tham quan nổi tiếng của Kathmandu cũng bị thiệt hại nặng nề. Nhà báo và nhà văn Nepal, Shiwani Neupane, đã viết trên mạng Twitter: “Buồn thê thảm. Chúng tôi đã bị mất những ngôi đền chùa của mình, lịch sử của mình, những nơi mà chúng tôi đã lớn lên.” Bà Irina Bokova, Tổng giám đốc Tổ chức UNESCO, nói trong một tuyên bố của cơ quan văn hóa LHQ này rằng: UNESCO đã sẵn sàng giúp Nepal xây dựng lại những đền đài và kiến trúc lịch sử ở Thung lũng Kathmandu. Nhưng ai cũng biết, chúng sẽ chỉ là những phiên bản phục chế.

Con người là con người. Chẳng ai có thể cao ngạo rằng khoa học kỹ thuật hiện đại có thể ngăn chặn được thiên tai. Ngay cả chuyện tưởng như đơn giản nhất là phát hiện trước khi nào xảy ra thiên tai cũng luôn là chuyện hên xui. Sức mạnh của khoa học – kỹ thuật chỉ có thể được dùng trong chuyện giúp đề phòng và giảm nhẹ hậu quả của thiên tai. Con người chỉ có thể học cách để sống chung với thiên tai. Đừng hủy hoại môi trường tự nhiên để rồi phải chịu hậu họa “rước voi về giày mả tổ”. Đó là bài học nhãn tiền hàng ngàn năm nay.

Xin chia buồn cùng người dân Nepal – nơi mà bất cứ người từng đi học nào trên hành tinh này cũng đều biết tới trong những bài học địa lý nước ngoài có nói đến núi Everest và rặng Himalaya. Nguyện cầu linh hồn các nạn nhân sớm siêu thoát như họ đã phải chịu sớm hỏa thiêu giữa thiên nhiên. Cả cộng đồng quốc tế đang bắt đầu mở rộng tấm lòng và vòng tay cứu tế cho những người may mắn sống sót sau trận động đất kinh hoàng ở một đất nước vốn nhiều nghèo đói.

 

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 26-4-2015)

+ Nguồn ảnh: Internet. Thanks.

Hỏa thiêu người chết. (Nepalese people stand beside the funeral pyre of a family member who died in Saturday’s earthquake in Bhaktapur, Nepal, Sunday, April 26, 2015. A powerful, magnitude 6.7 aftershock shook the Kathmandu area of Nepal on Sunday, a day after the massive earthquake devastated the region and destroyed homes and infrastructure. (AP Photo/Niranjan Shrestha)