Nghĩ mà mắc cười, hay không bằng hên với cái cao trào đua nhau gắn camera an ninh đang nóng sốt ở nhiều địa phương trên cả nước. Các nhà cung cấp thiết bị giám sát đặc thù này bỗng dưng muốn… khoái vì hàng bán chạy như tôm tươi. Bao năm qua, các hãng tốn bộn tiền để quảng cáo mà vẫn khó bán các thiết bị an ninh. Chủ yếu chỉ đi vào các hãng xưởng, công ty. Đùng một cái, bởi sự lộng hành của bọn tội phạm và sự bất cập của cơ quan chức năng, người ta đã coi hệ thống camera giám sát trở thành cứu cánh cho yêu cầu bảo vệ trật tự trị an cũng như an toàn tính mạng và tài sản của người dân.

Trong những năm gần đây, các thiết bị giám sát an ninh không chỉ phong phú về chủng loại, chất lượng siêu cấp hơn, mà còn có giá rẻ hơn bội phần trước đây. Người ta cũng hiểu biết hơn về những lợi ích mà loại thiết bị này đem lại. Nhơ vậy mà ngày càng có thêm nhiều gia đình trang bị hệ thống camera giám sát, đặc biệt là ở những ngôi nhà mới xây dựng tại những khu dân cư mới. Đồng thời cũng ngày càng có thêm nhiều cơ sở làm ăn trang bị camera giám sát để phục vụ cho hoạt động của mình, mà tệ nhất nhưng phổ biến nhất là “giám sát nhân viên làm việc”.

Tôi có một người bạn làm giám đốc một công ty dược phẩm. Từ lâu, anh đã cho gắn camera an ninh ở công ty, đặc biệt là ở khu vực kho hàng. Nhờ dùng hệ thống camera có nối mạng Internet, anh bạn có thể ở bất cứ nơi đâu, vào bất cứ lúc nào hễ kết nối được với Internet là có thể quan sát theo thời gian thực mọi chuyện đang xảy ra ở công ty mình.

Có không ít người do có con nhỏ hay người già cả ở nhà đã gắn hệ thống camera trong nhà để có thể ở chỗ làm “nghiêng ngó về nhà” bất cứ lúc nào. Một số ông bố tã giấy, bà mẹ bỉm sữa đã yêu cầu nhà trẻ, lớp mẫu giáo gắn camera để họ có thể “để mắt” tới công chúa, hoàng tử của mình bất cứ lúc nào muốn. Tôi đã chứng kiến cảnh một bà nội cả ngày nằm võng ở nhà ngó lên màn hình để canh chừng thằng cháu đích tôn đang ở trường mầm non.

Còn rộng ra xã hội, từ ít năm nay, hệ thống camera giao thông của cảnh sát, sau này có thêm của lực lượng an toàn giao thông, gắn trên các giao lộ, tuyến đường đã giúp ích rất hiệu quả cho công tác giữ gìn trật tự và an toàn giao thông. Cũng từ hệ thống này mà có những người vi phạm luật giao thông tưởng rằng chỉ có mình và ông địa biết đã phải đau lòng nhận giấy phạt “nguội”.

Quyết liệt nhất là Đà Nẵng. Ngày 3-2016, Thường trực Thành ủy Đà Nẵng đã đồng ý với đề nghị của Công an TP Đà Nẵng về việc lắp đặt hệ thống camera giám sát an ninh, giao thông, trật tự trên tất cả 45 phường và 11 xã trực thuộc. Ngoài các hệ thống với nhiều ngàn camera đang hoạt động, Đà Nẵng sẽ gắn thêm 4.220 camera tại các khu dân cư, nhà hàng, khách sạn, khu công nghiệp, địa điểm du lịch… Lâu nay Đà Nẵng luôn đi đầu trong việc xây dựng địa phương mình tốt đẹp hơn và trong số những địa phương hàng đầu trong xây dựng chính quyền điện tử, thành phố thông minh.

Trong khi đó tại TP.HCM, thành phố đông dân nhất nước và có nhiều khách du lịch, việc trang bị hệ thống camera an ninh cũng đang tăng tốc hơn bao giờ hết, đặc biệt là giờ đây được cả hệ thống chính trị chủ xướng và thúc đẩy. Thật ra, giải pháp này đã được TP đưa ra từ lâu. Năm 2013, UBND TP đã có văn bản yêu cầu Sở Văn hóa – Thể thao – Du lịch chủ trì phối hợp với Công an thành phố, Sở Giao thông vận tải, UBND các quận, huyện tiếp tục tăng cường công tác quản lý bảo đảm về an ninh trật tự, vệ sinh môi trường. Trong đó, UBND các quận 1, 3 và 5 sẽ phối hợp với Công an TP nghiên cứu để lắp đặt camera cố định tại một số địa bàn du lịch trọng điểm thường xảy ra tình trạng cướp giật, bán hàng rong, chặt chém khách du lịch… Hồi tháng 7-2015, UBND quận Gò Vấp đã sơ kết việc thực hiện mô hình vận động nhân dân lắp đặt camera giám sát tình hình an ninh trật tự tại khu dân cư trên địa bàn quận giai đoạn 2013-2015. Kết quả đã có 1.262 camera an ninh được lắp đặt tại 47 tuyến hẻm, 29 đoạn đường phức tạp, 40 hộ có phòng cho thuê. Quận Gò Vấp đánh giá rằng hệ thống camera an ninh này đã mang lại hiệu quả tích cực trong công tác đấu tranh và phòng ngừa tội phạm. Hiện nay, ngày càng có thêm nhiều địa phương ở TP.HCM đang đẩy nhanh việc trang bị hệ thống camera an ninh, ngay từ những khu phố.

Nhiều nước khác trên thế giới từ rất lâu rồi đã xây dựng những hệ thống camera công cộng phục vụ cho điều hành giao thông và giám sát an ninh. Trong một chia sẻ trên báo chí Việt Nam mới đây, ông Chun Hyun Kil, quan chức phụ trách vấn đề an ninh của Lãnh sự quán Hàn Quốc tại TP.HCM, cho biết camera an ninh phát huy tác dụng rất tốt ở Hàn Quốc. Nếu ai đã xem những loạt phim điều tra hình sự hay điều tra hiện trường tội phạm CSI, NCIS, Hawaii Five-O,… của Mỹ trên kênh truyền hình AXN ắt sẽ thấy sức mạnh kinh khủng của các hệ thống camera giám sát trong chuyện truy tìm tội phạm, giải quyết các vụ án phức tạp. Ngay tại thủ đô Bangkok (Thái Lan) gần kề, hiện có khoảng 57.000 camera an ninh đã được nhà chức trách lắp đặt khắp thành phố và dự kiến sẽ lắp thêm hơn 11.000 camera nữa trong năm 2016 này.

Nhiều quan chức của Lãnh sự quan Hàn Quốc tại TP.HCM đều chung quan điểm rằng việc lắp camera an ninh công cộng, đặc biệt là ở những nơi trọng điểm, là một phương án tốt để góp phần hạn chế tình trạng mất an ninh, an toàn, phòng chống tội phạm. Để có thể bảo vệ công dân của mình ở TP.HCM, Lãnh sự quán Hàn Quốc đã chủ động gắn những hệ thống camera an ninh tại những khu vực có đông người Hàn Quốc sinh sống hay lui tới ở TP.HCM. Có lẽ hành động tự cứu mình của người Hàn Quốc này sẽ khiến “người nhà mình” phải bị nhột!

Một khi hệ thống camera giám sát an ninh, giao thông và quản lý đô thị được mở rộng, ít nhất thì những kẻ muốn làm điều xấu cũng phải chùn tay. Đặc biệt là với những tên tội phạm đơn lẻ, bột phát. Ngay cả người dân bình thường cũng sẽ “đột nhiên” đứng đắn và có văn hóa hơn ở ngoài đường khi biết rằng mình đang “đóng phim”.

Việc khai thác sức mạnh công nghệ hiện đại để làm cho cuộc sống xã hội ngày càng tốt hơn và an toàn hơn là nhiều điểm 10. Nhưng chính việc nhà nhà, phường phường ồ ạt lắp camera an ninh đã đặt ra yêu cầu cấp bách phải làm ngay là nhà chức trách phải có quy chuẩn cho việc này. Chất lượng camera và hệ thống điều khiển phải bảo đảm để có thể ghi hình rõ nhất trong mọi điều kiện ánh sáng. Xin lưu ý là giá camera an ninh chuyên dụng cao gấp nhiều lần camera dân dụng bình thường. Cấp quản lý TP cần nhanh chóng đưa ra những quy trình và tiêu chuẩn cho hệ thống camera an ninh không nên để cho các phường, các quận huyện tự phát làm. Bởi muốn phát huy tác dụng, các hệ thống camera này không chỉ bảo đảm chất lượng mà còn phải có thể kết nối với nhau, nghĩa là có tính tương thích tốt. Điều này còn giúp tránh lãng phí.

Ngoài ra để có thể phát huy ngay tác dụng của giải pháp camera an ninh, nhà chức trách cần khai thác tốt các hệ thống đang có trong xã hội, thậm chí tạo điều kiện để các camera an ninh của người dân có thể được kết nối với hệ thống của cơ quan chức năng.

Một vấn đề cũng cần phải đặt ra là nhà nước cần luật hóa về việc sử dụng các hệ thống camera an ninh. Không phải bất cứ ai cũng có quyền truy xuất dữ liệu này, vì nó ẩn chứa nhiều sự riêng tư, nhạy cảm. Cần có luật định và các hình thức xử lý nghiêm minh các hành vi làm rò rỉ những hình ảnh từ hệ thống an ninh có thể gây nguy hại cho người dân. Ở Mỹ, cảnh sát địa phương sẽ bị xử phạt rất nặng nếu để rò rỉ những hình ảnh từ camera giám sát công cộng.

Đã có thời, những tổ chức bảo vệ quyền riêng tư cá nhân và thậm chí nhân quyền ở Mỹ, Anh,… thường xuyên phản đối sự lạm dụng các hệ thống camera an ninh. Họ lập luận rằng các công dân hễ ra khỏi nhà là bị nhà chức trách giám sát nhất cử nhất động, có ghi hình rõ ràng. Nhưng sau khi xảy ra những vụ bạo lực và thảm sát, đặc biệt là bọn khủng bố lộng hành, người dân đành chấp nhận hy sinh một phần quyền tự do cá nhân của mình phục vụ cho an ninh chung của xã hội. Nghĩa là ngày nào họ cũng “được lên hình”.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

+ Nguồn ảnh: Internet. Thanks.

+ Có thể đọc bài in trên báo Pháp Luật TP.HCM Chủ nhật 20-3-2016 và trên báo Pháp Luật TP Online