Election 2016 with USA Flag in Map Silhouette Illustration

Hầu hết cơ quan truyền thông đã ngừng cập nhật kết quả bầu cử tổng thống Mỹ khi ông Donald Trump của đảng Cộng hòa giành được 276 phiếu đại cử tri (electoral vote), vượt qua định mức 270 phiếu cần có để chiến thắng. Lúc đó, bà Hillary Clinton của đảng Dân chủ chỉ có được 218 phiếu đại cử tri.

Tuy nhiên, nếu tính về số phiếu phổ thông (popular vote) – tức do cử tri bầu, bà Clinton đạt mức cao hơn – nghĩa là được nhiều người bầu hơn. Cụ thể, bà Clinton được 59.234.456 phiếu (chiếm 47,65%) và ông Trump có 59.082.155 phiếu (chiếm 47,53%). Đây là số liệu của hãng tin AP.

Tất nhiên nếu tính luôn 5 bang còn lại không được cập nhật: Alaska (3 phiếu đại cử tri, ông Trump đang dẫn điểm); Arizona (11 phiếu, ông Trump dẫn); Michigan (16 phiếu, ông Trump dẫn); Minnesota (10 phiếu, bà Clinton dẫn) và New Hampshire (4 phiếu, bà Clinton dẫn), số phiếu phổ thông có thay đổi, nhưng mức chênh lệch giữa hai ứng cử viên không cao. Có thể nói rằng, cử tri Mỹ đã bị chia đôi trong cuộc bầu cử vị tổng thống thứ 45 này.

Các số liệu thống kê chính thức vẫn chưa có được vì cho tới nay không ít bang vẫn chưa kiểm xong 100% số phiếu bầu.

Có những thống kê đáng quan tâm:

– Ở các hạt có chưa tới 50% cư dân là người da trắng: bà Clinton thắng 84,1%, ông Trump đạt 15,9%.

– Ở các hạt có ít nhất 45% cư dân là người gốc châu Phi: bà Clinton thắng 84,7%, ông Trump đạt 15,3%.

– Ông Trump thắng ở các bang Wisconsin (10 phiếu), Pennsylvania (20 phiếu), Iowa (6 phiếu), Florida (29 phiếu), Ohio (18 phiếu),… mà trong lần bầu cử năm 2012, đảng Dân chủ chiến thắng.

Sở dĩ có chuyện người giành được ít phiếu đại cử tri lại được nhiều cử tri bầu chọn hơn là do tổng thống và phó tổng thống Hoa Kỳ không do cử tri bầu trực tiếp. Chức vụ này do Đoàn đại cử tri (United States Electoral College) bầu ra. Theo luật, các công dân Mỹ không trực tiếp bầu tổng thống và phó tổng thống, mà họ chỉ chọn các đại cử tri (elector) là những người cam kết sẽ bỏ phiếu cho ứng cử viên cụ thể nào đó.

Số phiếu đại cử tri của hai ứng cử viên Donald Trump và Hillary Clinton giành được ở từng bang (còn thiếu 3 bang Minnesota, Michigan và New Hampshire).

Theo từ điển bách khoa Wikipedia, số lượng đại cử tri của mỗi bang bằng với số nghị sĩ Quốc hội mà bang đó được bầu. Riêng với thủ đô Washington DC, Tu chính án 23 quy định số đại cử tri bằng với bang ít dân nhất. Vì thế, Đoàn đại cử tri Hoa Kỳ hiện nay gồm 538 đại cử tri được coi là đại diện cho 435 dân biểu Hạ viện và 100 thượng nghị sĩ, cộng với 3 đại cử tri của Washington DC. Hiến pháp cấm các quan chức liên bang, dù là được bổ nhiệm hay bầu ra, làm đại cử tri.

Mặc dù luật liên bang không bắt buộc đại cử tri phải tôn trọng lời cam kết của mình, nhưng thực tế hiếm xảy ra tình trạng “đổi màu cờ” vào phút cuối. Tu chính án 12 yêu cầu mỗi đại cử tri phải bầu phiếu riêng cho tổng thống và phó tổng thống (mỗi chức vụ 1 phiếu riêng rẽ). Điều này theo lý thuyết có nghĩa một đại cử tri có quyền “đi hàng hai”, bầu 1 phiếu cho đảng này và 1 phiếu cho đảng kia.

Theo luật, ứng cử viên nào giành được nhiều phiếu phổ thông nhất ở bang nào sẽ mặc nhiên được nhận toàn bộ số phiếu đại cử tri của bang đó. Cũng theo Wikipedia, hệ thống bầu cử theo Đoàn đại cử tri này có thể dẫn tới việc bầu cho ứng cử viên không phải là người có số lượng phiếu phổ thông cao nhất. Trong lịch sử tới nay đã xảy ra 5 lần như vậy, mà mới nhất là trường hợp của bà Clinton trong cuộc bầu cử tổng thống lần thứ 58 ngày 8-11-2016 này.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

+ Ảnh: Internet. Thanks.