Tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa 14 ngày 30.5.2018, Bộ trưởng Giáo dục – Đào tạo đề nghị rút ngắn thời gian đào tạo đại học và đổi tên gọi “học phí” thành “giá dịch vụ đào tạo”.

Phải chăng một trong những nguyên nhân khiến sau chiến tranh và thống nhất đất nước đã 43 năm mà nền giáo dục quốc gia vẫn chưa định hình, bộ chủ quản vẫn loay hoay như gà mắc tóc, vẫn lẩn quẩn như gà què ăn quẩn cối xay là do dành nhiều tâm sức và tiền dân cho những chuyện tào lao, những tiểu tiết. Có bi kịch là chuyện lớn nghĩ không ra, chuyện nhỏ làm lẩm cẩm.

Sao lại muốn thay “học phí” vốn đầy đủ, chính xác, tồn tại bao đời bằng cụm từ dài dòng và khập khiễng “giá dịch vụ đào tạo”. Thì ra giờ là buôn bán giáo dục đây. Mà ngành giáo dục do nhà nước cấp ngân sách, chiếm tỷ lệ rất cao trong ngân sách nhà nước, thay vì phục vụ lại làm dịch vụ. Thay vì xã hội hóa giáo dục thật sự, nhà nước mở trường công tràn lan và phình bộ máy quản lý giáo dục ra, không ngừng nghĩ ra những dự án tiêu tiền rồi không đủ ngân sách bèn thu học phí. Học trường công mà đóng học phí giống như phí chồng phí, người dân muốn được giáo dục phải đóng học phí 2 lần (đóng thuế và đóng học phí).

Ừ mà, nếu bộ Giáo dục triệt hạ được “học phí” (tên gọi truyền thống), Việt Nam dưới thời ông N làm “tư lệnh ngành kinh doanh giáo dục” sẽ là thiên đường giáo dục – nơi không hề có học phí.

Cái chuyện phân biệt phí và giá là do ta tự làm khó và làm rối mình. Đời thuở nào mà tiền trả cho dịch vụ thụ hưởng lại có tên gọi khác nhau do phân biệt của nhà nước và của tư nhân. Bản chẩt là thu tiền, thu phí. Còn công hay tư chỉ là để phân biệt hình thức sở hữu và hoạt động. Tự gây rắc rối cho nhau làm chi.

Còn chuyện rút ngắn thời gian đào tạo đại học, tôi nghĩ học với thời gian như trước nay mà sinh viên tốt nghiệp còn hầu như ngơ ngác giữa dòng đời, huống chi giảm bớt thời gian học hành. Nói cho công bằng, gọi là 4 năm, nhưng sinh viên mất 2 năm học đại cương hầu như vô bổ và như phổ thông cấp 4 nhơi lại cấp 3, chỉ còn gần 2 năm học chuyên ngành. Trong khi học của xứ người, 4 năm là thực chất chuyên ngành. Ừ mà muốn giảm thì giảm bớt cái phần đại cương đi, rồi tập trung học chuyên ngành thiệt sự.

Học phí phải là “học chẳng phí” chớ không phải “học thiệt phí”.

PHẠM HỒNG PHƯỚC

+ Tham khảo báo Tuổi Trẻ (30-5-2018)