Bà Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen), Tổng thống Trung Hoa Dân quốc (Republic of China, ROC) – Đài Loan, hồi trung tuần tháng 7-2019 đã có một chuyến đi Mỹ bất chấp sự phản đối của Bắc Kinh. Tất nhiên, bà không tới Mỹ trong một sự kiện thăm chính thức mà chỉ là “quá cảnh” (transfer). Ngày 11-7-2019 bà ghé Mỹ trên chuyến thăm chính thức tới 4 nước đồng minh của Đài Loan tại Vùng biển Caribbean gồm Sant Vincent Grenadines, Sant Lucia, Saint Kitts and Nevis, và Haiti.

Vấn đề được quan tâm nhất và gây cho Bắc Kinh giận dữ nhất khi đây là lần “dừng chân” ở Mỹ lâu nhất của bà, khi bà ở New York 2 ngày (chuyến đi) và sau đó ở Denver (bang Colorado) 2 ngày (chuyến về). Thông thường, bà chỉ “quá cảnh” 1 đêm mỗi lần ghé Mỹ.

Theo hãng tin Anh Reuters, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết nước này không thay đổi trong chính sách “Một Trung Quốc” của mình, trong đó Washington chính thức công nhận Bắc Kinh, chứ không phải Đài Bắc, trong khi vẫn ủng hộ Đài Loan như một đồng minh lâu năm và mật thiết trong khu vực.

Bà Thái Anh Văn, sinh ngày 31-8-1956, thuộc Đảng Dân chủ Tiến bộ (Democratic Progressive Party) tuyên thệ nhậm chức ngày 20-5-2016 trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của Đài Loan, kế nhiệm ông Mã Anh Cửu (Ma Ying-jeou)

Trong lần “quá cảnh” trên đường đi, bà Thái Anh Văn đã có một cuộc giao lưu tại Đại học Columbia University ở thành phố New York ngày 12-7-2019 (tức 13-7-2019 theo giờ Taiwan). Trong bài phát biểu, bà đã nói về con đường dân chủ hóa của Đài Loan, các bài học mà đảo này có được từ các vụ việc gần đây ở Hong Kong, thách thức về “đánh lạc hướng thông tin” hay “thông tin sai lệch” (disinformation challenge) mà các nước trên khắp thế giới đang cùng nhau phải đương đầu, và sự chọn lựa giữa dân chủ và phát triển kinh tế.

Trong bài phát biểu tại Đại học Columbia, bà Thái Anh Văn nhấn mạnh: “Sự khác biệt về văn hóa và chính trị giữa hai bờ Eo biển Đài Loan ngày càng sâu sắc hơn; và mỗi ngày mà Đài Loan lựa chọn tự do ngôn luận, nhân quyền, pháp quyền, là một ngày mà chúng tôi rời xa hơn khỏi những ảnh hưởng của độc tài toàn trị.”

Bà Thái Anh Văn cũng nói rõ rằng từ bài học của Đài Loan và sự tồn tại của thực thể này minh định không có sự chọn lựa giữa giữa dân chủ và phát triển kinh tế như các thế lực nào đó muốn dẫn dắt. Mà hai vấn đề này là hai mặt của vấn đề, là hai thành phần tất yếu của một đất nước. Bà nói:

“Nhiều quốc gia trên thế giới đang được yêu cầu phải lựa chọn giữa dân chủ và phát triển kinh tế, và dường như để lựa chọn đúng đắn đang trở nên ngày càng khó khăn hơn lúc này.”

“Tuy nhiên, trong thời gian tôi ở cương vị Tổng thống, Đài Loan đã tiếp tục cho thế giới thấy rằng dân chủ và tăng trưởng kinh tế không chỉ có lợi ích qua lại lẫn nhau, mà chúng còn hòa quyện vào nhau không thể tách rời.”

“Nền kinh tế của chúng tôi đã từng chịu phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, việc này đã hạn chế quyền tự chủ của chúng tôi trong các vấn đề xuyên eo biển. Trung Quốc đã khai thác sự phụ thuộc này, lấy nó làm phương tiện để thâm nhập vào xã hội của chúng tôi, đòi chúng tôi phải lấy nền dân chủ của mình ra đánh đổi.”

“Nhưng Đài Loan đã quyết tâm mở ra một con đường mới để phát triển kinh tế. Và dân chủ là gì nếu không phải là một thị trường cho sự sáng tạo và những ý tưởng mới?”

Bà Thái Anh Văn kết luận:

“Là thành viên của một cộng đồng toàn cầu gồm những quốc gia có cùng chí hướng, tôi biết chúng tôi không đứng một mình.”

“Như Herbert Hoover đã nói, “Tự do là cánh cửa sổ mở ra đón ánh sáng mặt trời của tinh thần nhân văn và phẩm giá con người.”

“Những thách thức đang ở phía trước chúng tôi không dễ dàng, nhưng có cộng đồng quốc tế đứng với chúng tôi, và Đài Loan sẽ đứng vững.”

“Cùng nhau, chúng ta sẽ làm cho ánh sáng của tinh thần ấy chiếu khắp mọi nơi trên thế giới, chỉ cần chúng ta chọn mở cánh cửa sổ ấy và nhìn ra tương lai đang chờ đợi chúng ta.”

Bạn có thể tham khảo bản dịch tiếng Việt tại đây.

Còn đây là bản gốc chính thức bằng tiếng Anh.

P.H.P.