Nhân dịp mừng sinh nhật thứ 47 của mình ngày 28-7-2022, báo Người Lao Động đã công bố việc bắt đầu hình thức thu phí đọc báo điện tử qua chương trình “Dành cho bạn đọc VIP”. Với mức phí 100.000 đồng, bạn đọc có thể truy cập vào chuyên mục này trong 30 ngày để đọc các thông tin và bài viết độc quyền chỉ có ở đây.

Báo Người Lao Động đã trở thành tờ báo mới nhất và hiếm hoi hiện nay ở Việt Nam áp dụng việc thu phí đọc báo điện tử.

Trước đó, báo điện tử VietnamPlus của Thông tấn xã Việt Nam đã thử nghiệm thu phí từ năm 2012 và chính thức thu phí kể từ tháng 11-2018. Theo giới thiệu, các bài viết thu phí của VietnamPlus có nội dung phân tích chuyên sâu, phỏng vấn độc quyền… do tòa soạn tự sản xuất, hoặc dịch lại theo nhượng quyền của các đơn vị báo chí lớn trên thế giới. Như vậy, báo điện tử VietnamPlus là cơ quan báo chí đầu tiên của Việt Nam thu phí đọc nội dung trên nền tảng online.

Tiếp đó, vào ngày 29-3-2021, Tạp chí điện tử Ngày Nay cũng đã trở thành tạp chí điện tử đầu tiên ở Việt Nam thu phí người đọc. Để có thể đọc và lưu trữ những bài báo trong chuyên mục Special Today trên Tạp chí điện tử Ngày Nay, bạn đọc phải trả phí với các gói thấp nhất là 10.000 đồng/tuần hay 25.000 đồng/tháng.

Có thể nói rằng, việc thu phí đọc báo điện tử (paywall) là một xu hướng của thế giới trong thời kỹ thuật số và online. Ngày càng có thêm nhiều cơ quan báo chí trên thế giới, từ các tở báo địa phương đến các tờ báo có quy mô toàn cầu, áp dụng việc thu phí người đọc.

Đọc báo online phải trả phí. (Nguồn: Internet).

Việc thu phí đọc báo điện tử đã diễn ra từ lâu. Như tờ báo kinh doanh Wall Street Journal (Mỹ) đã bắt đầu thu phí đọc báo điện tử vào năm 1997. Báo The New York Times (Mỹ) bắt đầu thu phí online từ tháng 9-2005, nhưng đến tháng 9-2007 đã phải tạm dừng hình thức này do yếu tố kinh doanh. Mãi tới tháng 3-2011, tờ báo này mới áp dụng trở lại việc tính phí đọc báo điện tử, nhưng có những điều chỉnh cho phù hợp hơn.

Có rất nhiều hình thức áp dụng việc thu phí báo điện tử. Nhiều báo cho người ta đọc miễn phí một thời gian đầu hay một số lượng tin bài nhất định trước khi chuyển sang thu phí. Áp dụng nhiều nhất là cho đọc miễn phí các nội dung cơ bản, và chỉ thu phí những bài hay chuyên mục đặc biệt. Có những tờ báo cho phép bạn đọc đọc đoạn đầu của bài báo rồi ẩn bài báo dành cho người trả phí. Báo Mỹ USA Today từng áp dụng hình thức chỉ cho đọc miễn phí thông tin trong ngày, còn muốn đọc các bài cũ thỉ phải trả phí 1 USD/bài.

Kinh nghiệm thực tế cho thấy, để có thể thu phí người đọc online thành công, tờ báo phải đáp ứng 2 vấn đề quan trọng là có mức phí phù hợp với các gói linh hoạt, và có nội dung đặc biệt mang tính độc quyền. Với thực tế ở Việt Nam, các tờ báo chỉ nên thu phí với các nội dung chuyên biệt. Và để có thể duy trì hình thức đọc báo có phí này, các báo phải đầu tư các tuyến nội dung đặc biệt và độc quyền có sức thu hút bạn đọc cao.

Tới thời điểm này có lẽ không cần phải dài dòng giải thích vì sao phải thu phí đọc báo online. Đó là chuyện tất yếu. Vấn đề nằm ở chỗ các báo áp dụng ra sao cho hài lòng bạn đọc. Tất nhiên các tờ báo đi đầu ắt gặp lúng túng, khó khăn nhưng đó là sứ mạng mở đường cho một xu hướng mới về truyền thông.

Bản in trên báo Người Lao Động Chủ nhật 31-7-2022 và trên báo NLĐ Online.

ANH PHÚC