Trong bối cảnh Việt Nam đang tăng tốc chuyển đổi số toàn diện trên quy mô quốc gia, việc khuyến khích người dùng di động sử dụng dữ liệu (data) không còn chỉ là nhu cầu kinh doanh của các nhà mạng di động mà phải trở thành một yêu cầu của nhà nước. Bởi lẽ đơn giản, không thể có chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số,… nếu như không có dữ liệu. Đồng thời, có dữ liệu mà không sử dụng dữ liệu thì cũng chẳng thể chuyển đổi số đạt yêu cầu.

Trong bài này, chúng tôi muốn nói tới khía cạnh sử dụng dữ liệu từ phía người dùng di động để có thể thực hiện các dịch vụ online trong bối cảnh đất nước tiến hành chuyển đổi số.

(Nguồn ảnh: Jotform/Internet. Thanks.)

Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào ngày 31-3-2022 có đặt ra mục tiêu về phát triển xã hội số (tức xã hội tích hợp công nghệ số vào mọi mặt đời sống). Theo đó, người dân được kết nối, có khả năng tương tác và thành thạo kỹ năng số để sử dụng các dịch vụ số. Nhờ vậy sẽ hình thành các mối quan hệ mới trong môi trường số, hình thành thói quen số và văn hóa số.

Việt Nam luôn là một trong những nước có tỷ lệ người dân dùng Internet và thiết bị di động hàng đầu thế giới. Theo báo cáo Digital 2022: Vietnam của DataReportal, Việt Nam vào tháng 1-2022 có 98,5 triệu dân, nhưng có tới 72,1 triệu người dùng Internet (chiếm 73,2% tổng số dân), tăng 3,4 triệu người nội trong một năm.

Trong khi đó, theo dữ liệu từ GSMA Intelligence, có 156 triệu kết nối điện thoại di động ở Việt Nam vào đầu năm 2022 (tương đương 158,3% tổng số dân).

Thế nhưng có một điều bất cập và nghịch lý. Đó là còn rất nhiều thuê bao di động ở Việt Nam vẫn chưa sử dụng dữ liệu di động. Có nghĩa là họ chỉ dùng điện thoại di động với chức năng “cục gạch” cơ bản là gọi điện và nhắn tin SMS. Theo thống kê của Cục Viễn thông (Bộ Thông tin và Truyền thông), tính đến tháng 4-2022, số thuê bao di động chỉ sử dụng chức năng gọi và nhắn tin lên tới 45,2 triệu thuê bao.

Cụ thể, tổng số thuê bao điện thoại di động có phát sinh lưu lượng là 123,87 triệu thuê bao, trong đó tổng số thuê bao đang hoạt động có sử dụng dữ liệu là 78,66 triệu thuê bao (gồm 71,1 triệu thuê bao trả trước và 7,5 triệu thuê bao trả sau). Còn lại là thuê bao chỉ dùng thoại và tin nhắn (41,5 triệu thuê bao trả trước và 3,6 triệu thuê bao trả sau).

Điều đáng nói hơn nữa là trong số hơn 45 triệu thuê bao di động chỉ gọi và nhắn tin đó, không chỉ có các thuê bao sử dụng điện thoại chức năng (feature phone) chỉ có thể gọi và nhắn tin (hiện có khoảng 10 triệu thuê bao), mà đa số lại là các thuê bao điện thoại thông minh (smartphone) nhưng không dùng dữ liệu.

Chính vì thực tế như vậy, việc dữ liệu hóa di động sẽ phải tiến hành song song 2 vế: chuyển điện thoại chức năng thành điện thoại thông minh và khuyến khích người dùng điện thoại thông minh sử dụng dữ liệu.

(Nguồn ảnh: WIRED/Internet. Thanks.)

Một trong những mục tiêu trong Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 chính là phổ cập mạng di động 4G/5G và điện thoại thông minh tới từng người dân.

Bộ TT&TT đã đưa số thuê bao di động đang dùng điện thoại chức năng vào các kế hoạch chuyển đổi lên điện thoại thông minh trong lộ trình chuyển đổi số quốc gia. Bộ cũng đặt mục tiêu đến tháng 12-2022 chỉ còn 5% thuê bao di động dùng điện thoại chức năng (tức khoảng 6 triệu thuê bao), giảm 20% so với thời điểm năm 2021. Mục tiêu đến năm 2025 sẽ đạt tỷ lệ 80% dân số trưởng thành có điện thoại thông minh; 80% hộ gia đình được phủ mạng Internet băng rộng cáp quang; 90% dân số có hồ sơ sức khỏe điện tử,….

Tất nhiên, theo các chuyên gia, vấn đề mấu chốt vẫn là tạo cho người dân có nhu cầu phải sử dụng các dịch vụ số, dịch vụ online, bao gồm các dịch vụ chung của xã hội và các dịch vụ hành chính công. Khi công cuộc chuyển đổi số được phủ rộng và sâu hơn, các dịch vụ số sẽ tăng trưởng rộng khắp mọi lĩnh vực cuộc sống xã hội. Thậm chí có những dịch vụ chỉ có thể thực hiện trên nền điện tử online. Và một khi các dịch vụ online chứng tỏ được lợi ích vượt trội so với truyền thống, người dân sẽ không còn sự lựa chọn nào tối ưu hơn là cùng online. Điều kiện chủ chốt để họ online là phải sử dụng dữ liệu di động.

Chuyên gia công nghệ Phạm Hồng Phước nói rằng: “Song song với việc các cơ quan chính quyền và các doanh nghiệp tăng cường các dịch vụ online, các nhà mạng di động cũng phải thu hút thuê bao của mình sử dụng dữ liệu di động. Ở đây lại có 2 phần việc phải tiến hành đồng bộ: xây dựng các gói cước linh hoạt thật đa dạng cho các đối tượng và nhu cầu sử dụng; kết hợp với các chương trình khuyến mại thiết thực và có định hướng đối tượng.”

Ông nhấn mạnh: “Và có lẽ để tối ưu hóa mục tiêu dữ liệi hóa thuê bao di động, cơ quan chức năng của nhà nước và các nhà mạng di động cần có sự phối hợp chặt chẽ với nhau. Cụ thể, các nhà mạng di động vừa được nhà nước hỗ trợ, vừa phải thực hiện các yêu cầu về khuyến khích thuê bao di động sử dụng dữ liệu.”

Bản in trên báo Người Lao Động thứ Bảy 13-8-2022 và trên báo NLĐ Online.

NGÔ LÊ