Trong số các tấm thiệp nhân ngày Nhà báo mà mình đã gởi lên Cõi Phây mỗi năm, A Phủ thích nhứt 2 tấm cổ lai hy này. Giữa thời của máy tính, Internet và giờ tới AI, những tờ báo xưa cũ vào những ngày đầu của báo tiếng Việt ở Việt Nam đem lại cho A Phủ nhiều cảm xúc.

Sử sách ghi: Tờ báo ra đời sớm nhất trong làng báo Quốc ngữ ở Việt Nam là Gia Định Báo do ông Trương Vĩnh Ký (Pétrus Ký) khởi xướng và làm Chủ nhiệm. Số ra đầu tiên vào ngày 15-4-1865, khổ giấy 32×25 cm. Báo hưởng thọ đến 44 năm (số cuối cùng ra ngày 31-13-1909).

Gia Định Báo12-7-1865.

Gia Định Báo tháng 3-1866.

Gia Định Báo tháng 30-5-1899.

Tờ báo kinh tế Quốc ngữ đầu tiên là Nông Cổ Mín Đàm do chủ đồn điền và thương gia Paul Canavaggio (người Đảo Corse – một đảo của Pháp ở Địa Trung Hải) đứng tên “Chủ Nhơn” và ông Lương Khắc Ninh làm “Chủ Bút”. Nông Cổ Mín Đàm là tiếng Hán, có nghĩa “uống trà bàn chuyện làm ruộng và đi buôn”. Báo in khổ 20×30 cm, có 8 trang. Số đầu tiên ra ngày 1-8-1901 và sống được 20 tuổi, thở hơi cuối cùng vào ngày 4-11-1921.

Nông Cổ Mín Đàm ngày 26-1-1905.

Nông Cổ Mín Đàm ngày 3-5-1910.

Nông Cổ Mín Đàm ngày 27-7-1912.

Nông Cổ Mín Đàm ngày 18-8-1924.

Lục Tỉnh Tân Văn 1912.

Tạp chí tiếng Việt đầu tiên là Đông Dương Tạp Chí do ông F. H. Schneider, một thương nhân ngành in người Pháp gốc Đức đứng tên “Chủ Nhân”, và ký giả Nguyễn Văn Vĩnh là Chủ bút. Tạp chí xuất bản tại Hà Nội vào thứ Năm hằng tuần. Đây là một phụ bản của tờ Lục Tỉnh Tân Văn xuất bản ở Saigon. Số đầu tiên ra ngày 15-5-1913 và số cuối cùng ra ngày 15-9-1919, hưởng dương 6 tuổi 4 tháng.

Đông Dương Tạp Chí số 1 ngày 15-5-1913.

PHẠM HỒNG PHƯỚC