Đã qua rồi cái thời ấu trĩ, tự cô lập và đầy hoài nghi, mà trong đó có chuyện tẩy chay với các mạng truyền thông xã hội, vốn là “chợ thông tin cộng đồng”.

Sự lợi hại của mạng xã hội là tính thời gian (thời sự) nóng hổi ngay lập tức theo thời gian thực, cộng đồng rộng lớn không biên giới, và tính nặc danh cho phép hầu như ai muốn nói gì, chia sẻ gì thì tùy ý. Thời gian gần đây  (từ ngày 25-12-2024 theo Nghị định 147/2024/NĐ-CP của Chính phủ) khi có quy định của Nhà nước buộc các tài khoản mạng xã hội phải xác thực thông tin cá nhân mới có thể hoạt động được, tình trạng “muốn nói gì thì nói” trên mạng xã hội có giảm đi. Nhưng thực tế thì giảm chứ không thể xóa bỏ được tình trạng bát nháo thông tin trên mạng xã hội.

Ảnh do AI Microsoft Copilot DALL-E3 tạo. Thanks.

Ngay bây giờ, khi lướt trên mạng xã hội, chúng ta sẽ ngộp thở, hoa mắt trước vô số thông tin được cập nhật liên tục. Trong ma trận thông tin đó, khó mà phân biệt được thông tin nào là chính thống, chính xác, là sự thật. Thực tế là mỗi người sẽ “tiêu dùng” loại thông tin phù hợp với ý thích và cái nhìn của mình. Tình trạng dẫn dắt dư luận, điều hướng thông tin là một thực tế trên mạng xã hội.

Hiện nay, có nhiều cơ quan, tổ chức – thậm chí của Nhà nước – đã có tài khoản trên các mạng xã hội như Facebook, Zalo, YouTube,… Chẳng hạn như tài khoản “Thông tin Chính phủ” được Facebook cấp tích xanh và xác thực là “website chính quyền” hiện có gần 6 triệu người theo dõi, được giới thiệu là “Cập nhật tới đồng bào về hoạt động, chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các thông tin quan trọng khác”. Các đài truyền hình và báo chí chính thống hầu hết cũng có kênh riêng trên YouTube.

Rõ ràng các kênh thông tin của các cơ quan, tổ chức Nhà nước trên mạng xã hội là những nguồn thông tin chính thống, mà người dân có thể dùng để kiểm chứng nhiều thông tin trên mạng. Các nguồn này không chỉ cần được tăng cường, mở rộng, mà còn phải được cập nhật nhanh chóng hơn. Công chúng cần các nguồn thông tin này giúp họ xác thực thông tin trên mạng có chính xác không, cũng như cả quan điểm, thái độ của chính quyền, cơ quan chức năng. Tất nhiên, cơ quan chức năng của nhà nước cần phối hợp với các nhà mạng xã hội để có các hình thức xác thực (như tích xanh của Facebook) để giúp công chúng tin tưởng vào chính danh của các tài khoản chính thống.

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận là với những đặc thù và giới hạn của các cơ quan, tổ chức nhà nước, các kênh chính thống không thể bao quát được mọi loại thông tin đang sinh sôi nảy nở như nấm sau mưa, và lan truyền với tốc độ vũ bão trên các mạng xã hội. Đặc biệt là các thông tin đang nóng bỏng, được đông đảo công chúng quan tâm nhưng lại không thuộc lĩnh vực thông tin của cơ quan, tổ chức nhà nước.

Vì thế, cần phải có những người có uy tín, những người dùng mạng xã hội có tâm và có tầm, tham gia trở thành những cái neo thông tin, những nguồn xác thực thông tin phi chính thống. Chẳng hạn như thông tin về một nhà tu hành Việt đang trên hành trình bộ hành tu tập ở nước ngoài. Các thông tin trên mạng rối tung. Mà đây không phải là loại thông tin có thể kiểm chứng trên các nguồn thông tin chính thống. Người dùng cần có những người có uy tín giúp mình xác thực các thông tin như vậy. Càng tốt hơn nếu như các cơ quan chức năng của nhà nước có cách giúp các KOL này có thể nắm bắt được các thông tin chính xác.

HOÀI XUÂN