Một trong những ứng dụng thiết thực mà trí tuệ nhân tạo (AI) trong công cuộc đổi mới sáng tạo mang lại cho mọi người, từ người dân tới viên chức nhà nước, là các trợ lý ảo cá nhân. Trong thời gian gần đây, với sự phát triển về AI tạo sinh (GenAI), các trợ lý ảo ngày càng mạnh mẽ hơn và gần gũi hơn với cuộc sống.

Trợ lý ảo hiện nay đã trở thành một phần quen thuộc của cuộc sống hằng ngày, có mặt từ các ứng dụng di động cho đến các thiết bị thông minh. Nhờ có khả năng tương tác với trợ lý ảo thông qua giọng nói hoặc văn bản, người dùng dễ dàng thực hiện các tác vụ, công việc và tìm kiếm thông tin một cách hiệu quả và cực kỳ nhanh chóng.

Trợ lý ảo tới tận từng người dùng

Ảnh do AI Microsoft Copilot DALL-E3 tạo. Thanks.

Bây giờ khi xem các loại Smart TV, đặc biệt là Google TV, người xem chỉ cần nhấn nút trên chiếc điều khiển từ xa rồi đọc nội dung muốn tìm trên YouTube. Lập tức, TV sẽ tìm nội dung đó và hiển thị cho người dùng chọn.

Người Việt đã bắt đầu có thể ra lệnh tìm kiếm bằng chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình với trợ lý ảo Google Assistant từ tháng 5-2019.

Từ năm 2023, với sự phát triển và phổ cập của các ứng dụng trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là GenAI, các trợ lý ảo càng như “hổ mọc thêm cánh”.

Hiện có nhiều trợ lý ảo chính gắn với các nền tảng hệ điều hành hay từ các tập đoàn công nghệ lớn như Google Assistant của Google, Hey Siri của Apple, Alexa của Amazon, Cortana và từ năm 2024 được thay bằng Copilot của Microsoft, Bixby của Samsung,…

Khi các thiết bị gia dụng trong nhà được tích hợp tính năng thông minh, người dùng có thể dùng giọng nói của mình để ra lệnh điều khiển hàng loạt thiết bị thông minh như loa, đèn, rèm cửa, quạt, bếp, máy hút bụi, tivi,…

Các ứng dụng GenAI như ChatGPT, DALL-E, Gemini, Copilot,… giờ đây thật sự như một trợ lý đa năng cho mọi người dùng. Bạn có thể nhờ nó tìm kiếm giải pháp, tìm kiếm thông tin để trả lời,… đủ mọi câu hỏi, vấn đề trong cuộc sống và công việc. Với khả năng được nhà phát triển huấn luyện bằng kho dữ liệu khổng lồ nhiều tỷ tham số và có thể truy xuất thông tin trên Internet từ toàn cầu, các ứng dụng có thể giúp con người giải quyết nhiều vấn đề mà nếu làm thủ công thì hoặc không thể, hoặc tốn rất nhiều thời gian và công sức. Thậm chí, trợ lý ảo AI còn có thể sáng tác, viết bài, hay viết code ứng dụng.

Khi trợ lý ảo có mặt tại tổ chức, cơ quan Nhà nước

Ảnh do AI Microsoft Copilot DALL-E3 tạo. Thanks.

Hồi đầu tháng 3-2025, anh Nguyễn Xuân ở Quận 5 (TP HCM) yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ Internet VNPT VinaPhone tới nhà chỉnh lại thiết bị Internet cáp quang. Sau khi hoàn tất công việc, nhân viên kỹ thuật dặn khách hàng nhớ đánh giá công việc khi từ tổng đài gọi đến kiểm tra. Lát sau, có chuông điện thoại reng và có một giọng nữ xưng là từ trung tâm chăm sóc khách hàng VNPT VinaPhone hỏi số điện thoại này có phải là của khách hàng ở số nhà XYZ không. Sau khi anh Xuân xác nhận, giọng nữ hỏi xem nhân viên kỹ thuật đã xử lý xong vấn đề chưa? Sau khi được trả lời, “cô nàng” yêu cầu anh Xuân đánh giá nhân viên phục vụ và chất lượng công việc, rồi hỏi có hài lòng không. Anh Xuân trả lời và được “cô nàng” cảm ơn và chào tạm biệt. Vốn là một người có kiến thức về công nghệ, anh Xuân hiểu ngay “cô nhân viên tổng đài VinaPhone” kia chính là một “chatbot”, một trợ lý ảo. Hy vọng càng được sử dụng, các trợ lý ảo AI như vậy càng giao tiếp tự nhiên hơn, truyền cảm hơn và giống người hơn.

Trong vài năm trở lại đây, người dùng ở Việt Nam có rất nhiều dịp được giao tiếp với những trợ lý ảo thông minh. Ngày càng có thêm nhiều cơ quan, doanh nghiệp ứng dụng trợ lý ảo để phục vụ hoạt động của mình. Trợ lý ảo AI giờ có thể chuyển đổi văn bản thành giọng nói, chuyển đổi giọng nói thành văn bản, trích xuất thông tin dữ liệu, tóm tắt nội dung cuộc họp hay tài liệu, định danh khách hàng điện tử,…

Bên cạnh đó, có nhiều công ty công nghệ, đặc biệt là những tập đoàn công nghệ, đã phát triển nhiều trợ lý ảo để cung cấp cho khách hàng. Các trợ lý ảo AI này có thể được tinh chỉnh, cá nhân hóa cho phù hợp với từng khách hàng. Chẳng hạn, trợ lý ảo của bệnh viện được huấn luyện các dữ liệu, thông tin đặc thù của ngành y khoa cũng như các thông tin, các dịch vụ cụ thể của từng bệnh viện. Cũng ở bệnh viện, có trợ lý ảo dành cho các y bác sĩ, có trợ lý ảo phục vụ người bệnh hay người dân nói chung.

Vào tháng 5-2024, Công ty Cổ phần Truyền thông Luật Việt Nam đã ra mắt AI Luật – trợ lý ảo AI tự động tư vấn pháp lý đến từng điều khoản của các luật định hiện hành nhờ được huấn luyện từ dữ liệu của hàng trăm nghìn văn bản pháp luật của Việt Nam.

Tòa án Nhân dân Tối cao từ năm 2022 đã triển khai thử nghiệm phần mềm trợ lý ảo pháp luật do Viettel AI phát triển với dữ liệu ban đầu tới 7 tỷ tham số. Tính đến quý 1-2024, trợ lý ảo tòa án này đã được áp dụng cho hơn 12.000 thẩm phán và cán bộ tư pháp trên toàn quốc; tiếp nhận mỗi ngày 10.000 – 30.000 lượt câu hỏi; giảm được 30% thời gian xử lý công việc so với thủ công; giảm 30% khối lượng công việc hành chính so với phương pháp truyền thống. Chỉ riêng với việc mã hóa bản án, quyết định và đăng tải công khai, thời gian thực hiện đã được rút ngắn xuống chỉ còn vài giây so với 1-2 giờ trước đây.

Đơn cử tại Tòa án Nhân dân huyện Cái Bè (Tiền Giang), bình quân mỗi thẩm phán phải giải quyết 131 vụ án mỗi năm, gần gấp đôi so với quy định, phát sinh áp lực không chỉ gây mệt mỏi mà còn tiềm ẩn nguy cơ sai sót trong quá trình xét xử. Trợ lý ảo đã giúp tòa án này giảm tỷ lệ vụ án hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan từ 0,35% năm 2023 xuống còn 0,21% trong 6 tháng đầu năm 2024.

Trong khi đó, từ năm 2022, Viettel Telecom đã tích hợp công nghệ trợ lý ảo chatbot trên ứng dụng My Viettel giúp thay thế nhân viên chăm sóc khách hàng để đáp ứng tối đa nhu cầu của người dùng mọi lúc, mọi nơi. Theo công ty, khi liên hệ với trợ lý ảo trên My Viettel, khách hàng có thể tra cứu bằng cách lựa chọn yêu cầu trong menu có sẵn, bao gồm các hỗ trợ như: Thông tin tài khoản, khuyến mại cho bạn, nạp thẻ/ứng tiền, sim số, Viettel++, dịch vụ GTGT và khiếu nại/báo lỗi,… Ngoài ra, khách hàng cũng có thể nhập trực tiếp câu hỏi và gửi tới trợ lý ảo chatbot để nhận được thông tin giải đáp mong muốn. Ban đầu tính năng chatbot trên My Viettel được ứng dụng công nghệ AI, Big Data nhằm tương tác theo kịch bản được tối ưu cá thể hóa tới từng khách hàng. Sau này, khi OpenAI (Mỹ) ra mắt ứng dụng AI tạo sinh ChatGPT (vào cuối tháng 11-2022), tới năm 2024, Chatbot My Viettel đã tạo nên bước đột phá khi đưa vào sử dụng công nghệ ChatGPT. Nhờ đó, hiện nay, My Viettel không còn là một cổng thông tin viễn thông đơn thuần mà đã trở thành nguồn tra cứu linh hoạt và trợ lý tương tác thú vị cho người dùng cả nước.

Công ty CMC TS, thuộc Công ty Công nghệ CMC, đã phát triển trợ lý ảo đa ngôn ngữ CMC AI Chatbot có thể cung cấp cho các tổ chức, cơ quan. Không chỉ giống như một tư vấn viên giải đáp mọi thắc mắc của người dùng hoặc chăm sóc khách hàng trên môi trường Internet, trợ lý ảo AI còn có khả năng thực hiện hàng loạt tác vụ của nhân viên, như tra cứu hồ sơ, lên lịch cuộc họp,…

Hồi cuối năm 2024 tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác ngành Nội vụ năm 2024, ông Nguyễn Mạnh Hùng (khi đó là Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông), nay là Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, đã đưa ra gợi ý là cung cấp cho mỗi công chức một ‘”trợ lý ảo”. Mỗi khi làm việc gì, cần thông tin gì, công chức có thể hỏi trợ lý ảo, cung cấp toàn bộ tri thức của tổ chức cho trợ lý ảo, bổ sung cập nhật tri thức mới của trợ lý ảo. Khi đó, trợ lý ảo giống như một công chức xuất sắc nhất của một tổ chức.

Trước đó, từ giữa năm 2023, Tập đoàn Viettel đã được Bộ Thông tin và Truyền thông giao nhiệm vụ nghiên cứu, thử nghiệm phát triển mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt và trợ lý ảo cho cán bộ, công chức tại Bộ này.

Thật ra, ở đây không phải là mỗi viên chức, nhân viên có một trợ lý ảo riêng, mà có nghĩa mỗi người trong tổ chức, cơ quan đều phải biết sử dụng trợ lý ảo – đặc biệt là trợ lý ảo riêng của tổ chức – để nâng cao chất lượng và hiệu suất xử lý công việc của mình. Tất nhiên, với tính năng máy học ML, các trợ lý ảo ngày nay có khả năng cá nhân hóa, ngày càng hiểu ý và phục vụ tốt hơn cho từng người dùng. Nói dễ hiểu là càng được sử dụng, trợ lý ảo càng “tâm đầu ý hợp” với từng người dùng hơn cũng như giống người hơn.

Bài đã in trên báo Người Lao Động Chủ nhật 9-3-2025 và trên báo NLĐ Online.

ANH PHÚC