Ngay trước khi bước vào tháng 6-2025 với nhiều chuyển biến quan trọng định hướng phát triển của đất nước, một tin mừng đã đến với cộng đồng công nghệ Việt Nam. Tại sự kiện “Ngày chuyển đổi số ngành ngân hàng năm 2025” diễn ra ngày 29-5-2025, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng công bố: 21 ngân hàng đã chuẩn bị sẵn sàng nguồn lực 500.000 tỷ đồng cho vay theo Chương trình tín dụng với lãi suất ưu đãi, thấp hơn tối thiểu từ 1% mỗi năm so với cho vay bình quân trung, dài hạn. Chương trình này dành cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hạ tầng chiến lược (giao thông, điện lực, hạ tầng số,…).

Không phải chỉ là chuyện ở Việt Nam, mà là câu chuyện dài nhiều tập trên toàn cầu, muốn có công nghệ hiện đại thì phải đầu tư. Mà đầu tư thì phải có “thủ tục đầu tiên” là “tiền đâu”. Ngành công nghệ cũng không ngoại lệ. Muốn làm chủ công nghệ tiên tiến, muốn có sản phẩm mới cao cấp hiện đại, muốn phát triển, muốn cạnh tranh cả trong nước lẫn nước ngoài thì phải tăng cường đầu tư, và phải đầu tư ngay từ khâu nghiên cứu và phát triển (R&D). Chẳng hạn, Tập đoàn công nghệ Huawei (Trung Quốc) xác định “chìa khóa” cho sự tăng trưởng của công ty là đầu tư cho R&D. Trong vòng 10 năm (2012-2022), Huawei đã vươn lên thành một công ty công nghệ hàng đầu Trung Quốc một phần quan trọng là nhờ “mạnh tay” đầu tư tổng cộng lên đến 140,55 tỷ USD cho R&D. Thậm chí có năm như năm 2022, Huawei “dám” đầu tư cho R&D tới 23,23 tỷ USD (chiếm 25,1% tổng doanh thu cả năm). Một hãng công nghệ hàng đầu khác cũng của Trung Quốc là Xiaomi, ngày 27-5-2025 cho biết trong vòng 5 năm tới, Xiaomi dự kiến đầu tư 27,78 tỷ USD vào R&D, tái khẳng định cam kết thúc đẩy đổi mới trong các công nghệ nền tảng mang tính cốt lõi.

Ngành công nghệ Việt Nam trong những năm qua rõ ràng đang khát vốn. Tàu to thì sóng to. Các doanh nghiệp công nghệ lớn cần những khoản vốn lớn để tăng cường đầu tư phát triển định hướng ra biển lớn quốc tế. Các doanh nghiệp công nghệ nhỏ cần vốn để phát triển sản xuất, và hiện đang chịu áp lực về chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Mặc dù cả chuyển đổi số lẫn ứng dụng AI, hay chuyển đổi AI, không phải là những dự án đầu tư quá tốn kém, có thể linh hoạt đa dạng cho phù hợp với từng doanh nghiệp, nhưng vẫn cần có một số vốn nhất định mới có thể triển khai được.

Tại tọa đàm “Tạo đòn bẩy thị trường vốn để các công ty công nghệ Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên số” do Báo Nhân Dân phối hợp cùng Viện Chiến lược Phát triển Kinh tế số (IDS) tổ chức hồi tháng 3-2025, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám đốc SSI Asset Management, cho biết một thực trạng: Trong thị trường huy động vốn tư nhân ở Đông Nam Á, tăng trưởng huy động vốn tư nhân của ngành công nghệ là 11%. Trong khi đó, xu hướng huy động vốn của ngành công nghệ tại Việt Nam lại đang giảm, chỉ còn 372 triệu USD trong năm 2024.

Rõ ràng một điều là ở nước nào, với doanh nghiệp nào cũng vậy, không có vốn đầu tư thì không có sản phẩm công nghệ cao và không thể phát triển được công nghệ tiên tiến. Tất nhiên, cần phải có nhiều yếu tố, nhưng “đầu tiên” vẫn là “tiền đâu”.

Ngành công nghệ Việt Nam giờ đây có được lợi thế là sự nhìn nhận, đánh giá cao và hỗ trợ ngay từ cấp quản lý nhà nước cao nhất. Chúng ta đã có Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, như kim chỉ nam và “lệnh bài”.

Nền tảng công nghệ kết nối vay vốn Misa Lending của Công ty Misa được giới thiệu là một trong những cầu nối giúp doanh nghiệp tiếp cận với vốn tín dụng. (Ảnh: Misa).

Sáng 29-5-2025, chủ trì cuộc họp định kỳ quý 2-2025 của Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng: Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị có vai trò đặc biệt quan trọng, không có quốc gia nào trở thành hùng cường với một nền khoa học, công nghệ yếu kém. Tổng Bí thư nói rõ: Nếu không có khoa học, công nghệ thì năm 2025 không thể tăng trưởng kinh tế trên 8%, không hoàn thành được nhiệm vụ Đại hội XIII của Đảng và không có cơ sở để tăng trưởng 2 con số ở những nhiệm kỳ sau. Nhưng Tổng Bí thư nói rằng: “Với tốc độ triển khai của chúng ta hiện nay, tôi thấy chưa hài lòng.”

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá: Chương trình tín dụng 500.000 tỷ cho công nghệ sẽ góp phần triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Thật vậy, vấn nạn vốn cho doanh nghiệp công nghệ sẽ phần nào được giải quyết với hành động mới nhất của ngành Ngân hàng. Nhưng nó cũng đặt ra vấn đề mới: Đó là phải sử dụng nguồn vốn này sao cho đúng đắn, có hiệu quả cao nhất có thể được. Những bài học kinh nghiệm đau đớn về lãng phí nguồn vốn, về thâm lạm nguồn vốn và cả lợi dụng để tư lợi về nguồn vốn vẫn còn nóng hổi.

Phát biểu về chương trình tín dụng 500.000 tỷ đồng của ngành Ngân hàng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng khẩn trương tổ chức triển khai Chương trình với tinh thần “đã nói là làm, đã cam kết phải thực hiện, đã làm, đã thực hiện là phải ra sản phẩm cụ thể, hiệu quả cân đong đo đếm được”, “nói thật, làm thật, hiệu quả thật, nhân dân được thụ hưởng thành quả thật”. Thủ tướng lưu ý cần có cách quản lý phù hợp, thiết kế quy định có “đầu ra” và làm được, quan trọng nhất là khuyến khích người dân và doanh nghiệp vay vốn từ chương trình này, đưa chương trình đi vào cuộc sống, vốn được đưa vào nền kinh tế, các ngân hàng cùng người dân, doanh nghiệp cùng làm, cùng thắng.

Bên cạnh chủ trương, chính sách giờ có thêm nguồn vốn được hỗ trợ, ngành Công nghệ Việt Nam đang được tiếp thêm năng lượng để cất cánh. Đừng ai bỏ lỡ thời cơ.

Có lẽ vấn đề của vấn đề để gói tín dụng 500.000 tỷ đồng cho công nghệ phát huy tối đa hiệu quả là làm sao cho mọi doanh nghiệp thật sự cần vốn đều có thể tiếp cận, có thể vay được vốn. Chớ xưa nay, ngân hàng luôn có nhiều tiền mà để doanh nghiệp “bình thường” vay được vốn làm ăn thì khó giống “con lạc đà chui qua lỗ kim”.

Bài đã in trên báo Người Lao Động thứ Bảy 31-5-2025 và trên báo NLĐ Online.

PHẠM HỒNG PHƯỚC