Có thể nói ngay là chương trình “bình dân học vụ số” không phải là chuyện “nói cho theo trend” mà là một nhu cầu thực tế. Nếu ngày xưa, “bình dân học vụ” để xóa nạn mù chữ trong dân, ngày nay, “bình dân học vụ số” cần thiết để giúp “xóa mù công nghệ” trong cộng đồng.

Chúng ta đang ráo riết triển khai công cuộc chuyển đổi số toàn diện quốc gia. Ngày càng có thêm nhiều dịch vụ và thủ tục hành chính công được số hóa và đưa lên online với mục tiêu 100% chính quyền số. Các dịch vụ cuộc sống ngoài xã hội cũng được số hóa và online.

Nhưng cản trở cho công cuộc chuyển đổi số chính là thực tế hiện có nhiều người dân, chủ yếu là thuộc nhóm đối tượng yếu thế về công nghệ (chủ yếu là người lớn tuổi, người học vấn thấp, người vùng sâu vùng cao) vẫn còn lúng túng, không thể tiếp cận được với công nghệ. Công cuộc chuyển đổi số sẽ không thể thành công, đạt kết quả mỹ mãn nếu như vẫn chưa thể phủ sóng toàn bộ người dân.

“Bình dân học vụ số” là một phong trào chuyển đổi số đã được chính Tổng Bí thư Tô Lâm khởi xướng và phát động ngày 18-11-2024. Và ngày 26-3-2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Lễ phát động phong trào và ra mắt nền tảng “Bình dân học vụ số”. Tại Hội nghị chuyên đề “Bình dân học vụ số – Quốc hội số: Khung kiến thức, kỹ năng số cho Quốc hội hiện đại” ngày 13-9-2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nói rằng: Để thực hiện thành công yêu cầu nhanh chóng phổ cập tri thức cơ bản về chuyển đổi số cho toàn dân, học tập Bác Hồ động viên toàn dân học tập, học tập suốt đời. Diệt giặc dốt, toàn dân đã tham gia “Bình dân học vụ” để xóa mù chữ; giặc dốt bị tiêu diệt. Để tiến kịp, tiến cùng thời đại, toàn dân cần tích cực tham gia phong trào “Bình dân học vụ số”.

Hỗ trợ tận tay người dân thực hiện các thủ tục hành chính online. (Ảnh: Zalo).

Cũng giống như thời “xóa mù chữ”, lực lượng nòng cốt của “bình dân học vụ số” vẫn phải dựa vào sức trẻ và tri thức của thanh niên. Khác với các “chiến sĩ diệt giặc dốt” năm xưa, các “chiến binh xóa mù công nghệ” ngày nay được trang bị các công cụ, tiện ích công nghệ và có thể ứng dụng công nghệ, Internet, mạng xã hội cho nhiệm vụ của mình. Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam các cấp trên cả nước đang sôi nổi triển khai nhiều đội hình thanh niên hỗ trợ, mở các lớp học nâng cao nhận thức, kỹ năng số thiết yếu cho người dân với trọng tâm là người cao tuổi, người dân vùng sâu, vùng xa, vùng nông thôn. Nhiều tỉnh thành cũng đã phát động phong trào “Bình dân học vụ số” và triển khai các đội nhóm tình nguyện viên. Thành viên các đội hình này gồm các thanh niên có kiến thức về công nghệ để hướng dẫn người dân dùng các thiết bị thông minh, truy cập Internet an toàn, thực hiện dịch vụ công trực tuyến, tham gia thương mại điện tử.

Phong trào “Bình dân học vụ số” rõ ràng không thể là một “phong trào nhất thời” mà phải gắn với chương trình học tập suốt đời trong cộng đồng, khi mà công nghệ liên tục phát triển cần phải nhanh chóng phổ cập cho người dân. Các đội nhóm phải hoạt động thực chất và bám chắc cơ sở.

Ngoài những phần việc chung, các đội nhóm “Bình dân học vụ số” phải tùy từng địa bàn, địa phương, cộng đồng mà có những nhiệm vụ hỗ trợ thiết thực. Họ cần dựa vào từng tổ dân phố, khu phố, thôn với sự hợp tác và hỗ trợ từ ban quản lý các tổ chức tự quản này. Cần phải hạn chế tới mức thấp nhất việc mời người dân tới dự các buổi tập huấn, khi mà đối tượng yếu thế về công nghệ thường không có thời gian và điều kiện tham gia. Cần khai thác các tài khoản, các nhóm chính thức của các khu phố, thôn trên các mạng xã hội để liên lạc, tương tác và phổ biến các thông tin, kỹ năng cần thiết cho người dân. Và đặc biệt là cần thiết khi các thành viên đội nhóm “Bình dân học vụ” sẵn sàng tới tận từng hộ để trợ giúp người dân có yêu cầu cụ thể. Cách làm này rất thiết thực và bảo đảm an toàn khi kết hợp với Công an cơ sở hay cán bộ cơ sở trong những khi có những thủ tục, yêu cầu mới của chính quyền. Chẳng hạn như việc tích hợp tính năng An sinh xã hội trên ứng dụng VNeID vừa qua.

Bài đã in trên báo Người Lao Động Chủ nhật 21-9-2025 và trên báo NLĐ Online.

HOÀI XUÂN