Thoạt nhìn riêng từng ảnh do phóng viên ảnh của hai hãng tin gạo cội AP (Mỹ) và Reuters (Anh) chụp, người ta dễ ngờ ngợ có một cái gì đó không ổn, phi lễ tân ngoại giao. Đó là ảnh cả hai nhà lãnh đạo Việt – Mỹ cùng xem đồng hồ.

Người thì nghĩ: Phải chăng hai người cùng tiếc nuối vì thời gian trôi qua quá nhanh? 20 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao từ cựu thù trở thành bạn của nhau mà chỉ có thể gặp nhau trong vài mươi phút. Kẻ khác bình: Hai ông nôn nóng cho mau xong cuộc gặp thủ tục.

Nhưng hãy bình tâm xem lại video về cuộc họp báo chung do Nhà Trắng công bố trên mạng YouTube  và những hình ảnh của các hãng tin, báo chí nước ngoài công bố, option đầu tiên là đúng nhất. Là một người viết báo về mảng quốc tế, tôi chưa bao giờ nhìn thấy một cuộc họp cấp cao, thậm chí thượng đỉnh, giữa hai nước từng có những trang đau buồn trong thế kỷ 20 dính líu tới nhau lại vui và ấm áp như lần này – nhất là ngay giữa Phủ Tổng thống Mỹ. Anh bạn Phan Xuân Trung nhận xét: “Thật đáng giá những phát biểu của bác Trọng trong buổi họp báo này. Tôi không quan tâm đến các phát biểu của Obama mà chỉ quan tâm đến bác Trọng, xem ông nói gì và nói như thế nào. Rất điềm đạm, chuyên nghiệp và chính xác từng ý.” Ông Trọng cười rất tươi, rất thật và hành xử đĩnh đạc, quả là đúng tầm của mình. Còn trước đây, các nhà lãnh đạo khác khi tiếp quan chức Mỹ có vẻ gồng cương cứng, tới mức cười cũng không dám cười cho trọn. Nói xin đừng ai buồn, tôi có cảm giác đây là cuộc gặp giữa ông và cháu lâu ngày gặp lại – chân tình và trọng thị, ít ra là từ những gì lồ lộ ra mà tôi nhìn thấy.

Khoảng 11g ngày 7-7-2015 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Barack Obama đã tiếp kiến Tổng bí thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng ngày tại phòng Bầu Dục (Oval Office) – nơi làm việc chính thức của Tổng thống Mỹ nằm ở West Wing của White House Complex. Đây là nơi Tổng thống Mỹ tiếp và hội đàm với các vị khách quốc tế.

Ông Trọng là người đứng đầu Đảng CSVN đầu tiên trong lịch sử đến thăm chính thức Hoa Kỳ. Sự kiện này diễn ra trong dịp hai nước kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với nhau (1995-2015).

Thái độ và cách hành xử trân trọng mà thân mật của ông Trọng với Tổng thống Obama không phải là đột biến. Nó có hệ thống và tôi hy vọng đó là một nền tảng mới. Trong dịp tiếp kiến cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton sang thăm Việt Nam nhân lễ Độc lập Hoa Kỳ (4-7 năm 2015) tại Hà Nội, ông Trọng cũng có thái độ ấm áp và trọng thị như vậy. Thực tế đủ sức xua ra khỏi đầu óc cái ý nghĩ ai kia diễn tuồng.

Trong buổi họp báo sau cuộc hội đàm với Tổng thống Obama, ông Trọng chia sẻ: Cách đây 20 năm, không ai có thể hình dung tại phòng Bầu dục của Nhà Trắng diễn ra cuộc gặp thú vị giữa Tổng Bí thư Đảng CSVN và Tổng thống Mỹ. Nhà lãnh đạo Việt Nam nhấn mạnh: Quá khứ không thể thay đổi nhưng tương lai thuộc về trách nhiệm của chúng ta. Tại cuộc hội đàm, hai bên đã trao đổi sâu rộng, hướng tới quan hệ tốt đẹp hơn trong tương lai, phát triển toàn diện trên các lĩnh vực, cả phương diện song phương và đa phương, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và phù hợp với luật pháp quốc tế.

Việc ông Trọng đến thăm nhà tưởng niệm Tổng thống Thomas Jefferson (1743-1826) vào sáng 6-7-2015 cũng mang nhiều ý nghĩa. Đây chính là tác giả của bản Tuyên ngôn Độc lập (the Declaration of Independence) bất hủ của Hoa Kỳ cách đây 239 năm và đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh trích dẫn để đưa vào lời mở đầu của Bản Tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1945, đó là: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo chí Mỹ ngay tại trụ sở Trung ương Đảng trước thềm chuyến thăm vào ngày 3-7, ông Trọng nhấn mạnh: “Đây là thời điểm tốt để chúng ta đánh giá lại chặng đường đã qua và chia sẻ tầm nhìn “hướng tới tương lai”, cùng chung tay xây dựng quan hệ hữu nghị, hợp tác ổn định lâu dài, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng thể chế chính trị của nhau, vì lợi ích nhân dân mỗi nước và góp phần vào việc duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác, phồn vinh ở khu vực và trên thế giới.” Ông Trọng nói: “40 năm sau chiến tranh, 20 năm bình thường hóa quan hệ, từ chỗ là “cựu thù,” Việt Nam và Hoa Kỳ đã trở thành “bạn” và từ năm 2013 đến nay là “đối tác toàn diện.” Đây thực sự là một bước tiến dài mà 20 năm trước, ít ai hình dung được.” Hãng tin Mỹ Bloomberg cho biết trong e-mail trả lời phỏng vấn của mình, ông Trọng nói rõ: Mỹ là “một trong những đối tác quan trọng nhất trong chính sách đối ngoại” của Việt Nam.

Phải nói cho có đầu có đuôi rằng chuyện ông Trọng sang thăm chính thức Mỹ gặp khó ngay từ nghi thức. Mỹ và nhiều nước phương Tây chỉ coi những chính khách như ông là lãnh tụ của đảng cầm quyền chứ không phải nguyên thủ quốc gia. Chủ tịch nước Trương Tấn Sang hay Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thì hợp chuẩn rồi. Còn ông Trọng thì người đồng cấp ở Mỹ hiện nay là Chủ tịch đảng Dân chủ mà Tổng thống Obama là thành viên. Nhưng Mỹ xưa nay nổi tiếng là thực tế và thực dụng. Một khi đã chấp nhận và tôn trọng thể chế chính trị của nước nào, họ cũng tìm cách để hòa hợp, chấp nhận những thực tế của nền chính trị nước đó. Ông Trọng được Mỹ coi là “Top leader” của Việt Nam. Ban đầu còn có lời bàn ra tán vào, nhưng cuối cùng Tổng thống Obama vẫn tiếp kiến ông Trọng ở ngay tại Phòng Bầu dục trong Nhà Trắng.

Theo tập quán của Mỹ, hồi xưa thiệt là xưa có khác chút, hiếm khi có chuyện tổ chức đón tiếp rình rang hoành tráng ở sân bay. Việc cho chuyên cơ khách nước ngoài hạ cánh xuống sân bay quân sự Andrews Fields (bang Maryland) cũng đã không phải dạng vừa rồi. Sân bay ở gần thị trấn Morningside chỉ cách thủ đô Washington DC vài dặm đường là nơi thường trú của hai em Boeing VC-25A mang tên Air Force One – chuyên cơ của Tổng thống Mỹ. Nó cũng là nơi đón các nhà lãnh đạo nước ngoài tới thăm Mỹ theo lời mời của Chính phủ Mỹ.

Thường thì khi có các nhà lãnh đạo tới, kể cả của các bạn đồng minh cánh hẫu như Anh, Pháp, Đức, Nhật,… Nhà Trắng chỉ cử một số quan chức cao cấp ra đón. Ông Trọng còn ngon lành khi có đại sứ và đại biện ngoại giao của các nước ASEAN ra tận chân cầu thang máy bay đón. Chuyện trải thảm đỏ thì Mỹ không quan tâm đâu. Trong chuyến thăm của ông Trọng, nhiều người Việt săm soi rồi bàn tán chuyện chiếc thảm đỏ. Người ta cứ quan trọng hóa nó cứ như là tấm thảm bay của Aladin trong chuyện thần thoại xứ Ba Tư. Thực tế cũng có một tấm thảm đỏ có chiều dài vừa phải được trải dưới chân cầu thang máy bay. Ban đầu, người ta nói là do bà con Việt mình tự xử để ông Trọng đỡ lạnh chân. Nhưng có một tấm ảnh cho thấy chính người Mỹ trải tấm thảm này ra sau đó cuốn lại. Thật ra, khi các nhà lãnh đạo nước ngoài đến thăm Mỹ, quan trọng nhất là vẫn cuộc tiếp kiến của Tổng thống Mỹ ở Nhà Trắng, mà là ngay phòng làm việc của Tổng thống Mỹ chớ không có chuyện trải thảm, rắc hoa đón từ cổng vào. Có người hậm hực đe rằng vào cuối năm ngay, khi Tổng thống Mỹ Obama sang thăm, Việt Nam cũng đón chàng y như vậy. Sao lại nhỏ mọn vậy. Nhập gia tùy tục mà. Mỗi nước đều có những tập tục và nghi thức ngoại giao khác nhau. Cả thế giới đều như vậy. Cái quan trọng nhất là thực chất của những cuộc viếng thăm kia.

Mà nghĩ cũng tâm tư dữ thần ôn. Nhiều người mình cứ chăm chăm vào những tiêu tiết mà không ngó tới đại cục (không thèm hay không thể thì hên xui). Nhiều khi tự sướng với nhau quanh mấy cái tiểu tiết, vậy là thấy hạnh phúc rồi. Khi thương thì phẩy tay bỏ qua hết mọi tiểu tiết, còn lúc ghét nhau rồi thì tướng đi kiểu nào cũng thấy ghét.

Ông Trọng đã kết bài phát biểu của mình trong cuộc họp báo chung sau cuộc hội đàm tại Nhà Trắng, ông Trọng nói rằng: “Một lần nữa tôi xin cảm ơn ngài Tổng thống và chính quyền Hoa Kỳ mời tôi sang Hoa Kỳ, đất nước rất là tươi đẹp và chúng ta đã có cuộc trao đổi sâu sắc và thú vị. Cũng cho tôi gửi lời hỏi thăm đến cộng đồng bà con Việt Nam ta đang sinh sống, làm việc, học tập tại Hoa Kỳ và chúc cho quan hệ hai nước chúng ta ngày càng phát triển tốt hơn nữa. Hẹn sớm được gặp ngài!”

Trở lại chuyện hai nhà lãnh đạo Việt – Mỹ khoe đồng hồ ngay tại Nhà Trắng trong cuộc tiếp kiến trưa 7-7-2015, đài VOA Việt Ngữ đã đưa lên trang Facebook của mình status như sau:

 

 

Tôi thì nhớ trong dân gian có câu “đánh nhau vỡ đầu rồi mới nhận anh em”. Nhưng tôi khoái hơn là câu bị mình tự chế: “Lửa thử vàng, gian nan thử sức, hoạn nạn thử bạn bè”. Vâng, chỉ có lúc ta lâm vào hoạn nạn thì mới biết ai mới chính là bạn bè thật sự của mình. Hy vọng mọi sự sẽ diễn biến theo chiều hướng tốt cho tất cả. Chỉ cần hai bên thật lòng với nhau, thật tâm muốn cùng tay trong tay tiến vào tương lai, cùng biết tìm cách hiểu nhau và tôn trọng lẫn nhau. Vậy là thiên hạ thái bình, nhà nhà hạnh phúc. Tôi đang ngồi mơ mình đang ngồi trên chuyến tàu siêu cao tốc trong đường hầm xuyên Thái Bình Dương nối những bờ vui.

 

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 8-7-2015)

+ Nguồn ảnh: Internet. Thanks.

 

VIDEO CLIP: