Bộ Y tế vừa nhắn tin SMS khuyến cáo về việc đeo khẩu trang. Rất cần quan tâm và cơ bản là đúng khoa học. Nhưng cần đọc kỹ tin nhắn, không thể ba chớp ba nháng được.

Ý của Bộ Y tế là ĐEO KHẨU TRANG HỢP LÝ, ĐÚNG CHUẨN VÀ ĐÚNG CÁCH. Không lạm dụng khẩu trang, không coi khẩu trang là cứu tinh duy nhất mà hễ đeo là an toàn 100%. Phòng chống dịch chỉ hữu hiệu khi kết hợp nhiều biện pháp hỗ trợ lẫn nhau.

Ở đây là rửa tay thường xuyên (đặc biệt sau khi ra ngoài nhà mình và có chạm vào vật dụng chung quanh) và đeo khẩu trang đúng cách. Rửa tay thì phải rửa thật kỹ các kẽ tay, móng tay và dùng xà bông xả nước sạch. Mục đích chính của rửa tay là loại bỏ các chất ngoại lai, đặc biệt là các vật chủ của virus, mà xà bông và nước sạch là bửu bối rửa tay bá chấy bọ chét. (Chất kháng khuẩn có cồn từ 60 độ trở lên.) Rửa tay xong không nên lau khô tay bằng khăn dùng chung.

Khẩu trang nào cũng được, nhưng khẩu trang đúng chuẩn vẫn tốt hơn. Vấn đề không phải khẩu trang nào mà là ở cách đeo sao cho đúng nhất.

Thay vì sợ đeo khẩu trang có thể khiến người ta bỏ lơ các biện pháp vệ sinh phòng dịch khác, tôi nghĩ ta chỉ cần khuyến cáo và nhắc nhở mọi người cần nhớ thực hiện thêm các biện pháp đó kết hợp với đeo khẩu trang.

(Nhân tiện, có bạn nào có thông tin WHO và CDC khuyến cáo không nên đeo khẩu trang trong mùa dịch bệnh không, làm ơn cho tôi xin. Tôi nghĩ, WHO / CDC chỉ không đưa việc đeo khẩu trang vào khuyến cáo – họ mà làm vậy, cả thế giới chưa chết vì virus thì đã vong mạng vì cuộc chiến khẩu trang. Thậm chí, tôi không rõ WHO / CDC có dùng chữ “không nhất thiết” đeo khẩu trang không? Dù sao, với vị trí của mình, WHO chỉ tư vấn chung nhất cho toàn cầu chứ không thể cụ thể được.)

WHO có khuyến cáo khi “tiếp xúc với các cá thể có các triẹu chúng hô hấp” – làm sao ta có thể biết ạ. Và khuyến cáo này là trong điều kiện bình thường không có đại dịch – khi mà chung quanh ta đều ẩn chứa nhiều nguy cơ.

Khuyến cáo cụ thể của WHO cho dịch 2019-nCoV nói rõ đeo khẩu trang chỉ hữu hiệu khi kết hợp với rửa tay thường xuyên bằng nước rửa tay có cồn hay xà bông và nước. Khi đeo khẩu trang, bạn phải biết cách dùng và bỏ nó một cách đúng đắn.

Còn đây là khuyến cáo về khẩu trang của CDC Hoa Kỳ trong mùa có dịch cúm mùa. Do ở Mỹ đã thành thông lệ hàng năm và người dân có ý thức cao, nên việc bắt buộc người có các triệu chúng và người mắc cúm phải đeo khẩu trang “all times” khi ra khỏi phòng cách ly là hợp lý. Còn ở ta, do không thể bảo đảm những người bệnh mang khẩu trang để tránh phát tán virus ra môi trường, ta tự phải bảo vệ mình thôi ạ.

Ngay cả CDC cũng đã ra khuyến cáo về khẩu trang trong dịch 2019-nCoV. Trong mục “Đeo khẩu trang” (Wear a facemask), CDC khuyến cáo những người mắc bệnh (dương tính) hay tình nghi nhiễm virus được cách ly ỏ bệnh viện hay ở nhà: “Bạn nên đeo khẩu trang khi bạn ở xung quanh người khác (thí dụ: chia sẻ phòng hoặc xe) và trước khi bạn vào văn phòng của nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Nếu bạn không thể đeo khẩu trang (thí dụ, vì nó gây khó thở), thì những người sống cùng bạn không nên ở cùng phòng với bạn, hoặc họ nên đeo khẩu trang nếu họ vào phòng của bạn.”

Cộng đồng vẫn đang chia làm 2 phe: đeo khẩu trang và không đeo khẩu trang. Ý kiến của nhà chuyên môn, cơ quan hữu trách mà không rõ ràng dễ tác động tới công chúng. Tốt nhất vẫn là chọn giải pháp an toàn nhất cho tất cả – dù có thể hơi lố một chút.

Mà thực tế có ai đeo khẩu trang 24/24 đâu. Không tới chỗ đông người thì đeo khẩu trang chi? Mà chạy xe ngoài đường tới chỗ dừng đèn đỏ túm tụm nhau thì sao? Đang chạy xe có ai chạy ngang qua thì sao? Làm sao biết được ai đáng nghi khi loài nghiệt chủng Wuhan coronavirus đã có thể lây nhiễm trong thời gian ủ bệnh (7 tới 14 ngày) – nghĩa là chưa có triệu chứng? Hỏi ư? Làm sao có thể luôn giữ được khoảng cách an toàn xa 2 mét?

Vì thế, tôi chọn đeo khẩu trang mỗi khi ra khỏi nhà. Còn khi ở nhà hay ngó qua nhà cô hàng xóm, tôi không đeo khẩu trang nếu không ho, sổ mũi, hắt hơi, sốt. Nguyện thà chết nhát còn hơn chết sớm và chết lãng.

Tôi không hề xúi bạn đeo hay không đeo khẩu trang. Đó là sự lựa chọn theo hiểu biết mà bạn cho là đúng nhất. (Chỉ xin bạn nếu tự tin thì cứ không đeo khẩu trang nhưng không nên quảng bá, khuyến khích việc đó vì bạn không gánh nổi vợ con người ta khi lỡ có chuyện xấu đâu nghen.)

Có chăng, tôi chỉ nhấn mạnh:

1. Phải đeo khẩu trang hợp lý và đúng cách.

2. Không ảo tưởng hễ đeo khẩu trang là an toàn 100%.

3. Phải kết hợp việc đeo khẩu trang với các biện pháp phòng dịch khác: ở đây là rửa tay thường xuyên bằng xà bông và xả nước sạch cho thơm tho như múi mít Tố nữ.

PHẠM HỒNG PHƯỚC