Chuyện hậu Boston

Posted by phphuoc on April 21, 2013 in BÀI VIẾT, THEO DÒNG THỜI SỰ Comments Off

Tới chiều tối 20-4-2013 theo giờ miền Đông Hoa Kỳ (tức sáng 21-4 ở VN), Dzhokhar Tsarnaev, 19 tuổi, nghi phạm chính còn lại trong vụ đánh bom kép tại cuộc đua marathon ở Boston (bang Massachusetts) chiều 15-4 khiến 3 người chết và 176 người bị thương, vẫn đang phải vật lộn với cái chết từ các vết thương đạn bắn nơi cổ và chân trong hai cuộc đấu súng với cảnh sát trong cuộc săn lùng ngày 19-4. Hắn đang được canh chừng cẩn mật tại Trung tâm Y tế Beth Israel Deaconess ở Boston, cùng nơi mà gã anh Tamerlan Tsarnaev, 26 tuổi, đã được chở vô trước đó sau khi bị chết trong cuộc đấu súng với cảnh sát truy đuổi. Các bác sĩ cho biết Dzhokhar vẫn còn sống nhưng FBI không cho họ thông báo thông tin cập nhật cho bên ngoài. Cũng có tin nói rằng Dzhokhar không nói được vì vết thương nơi cổ họng.

Ông Richard Roper, cựu công tố viên Mỹ với 21 năm làm công tố viên liên bang, ngày 20-4 đã nói với Yahoo News rằng: việc giữ cho tên nghi phạm sống và có thể trả lời các câu hỏi sẽ là “một cuộc đảo chính tình báo tối cần thiết” (badly-needed intelligence coup) đối với các nhà điều tra khủng bố. Theo ông, nỗi lo sợ của ngành bảo vệ pháp luật trước nay là những “nhóm biệt lập nhỏ” (small, insular cell) luôn luôn nằm dưới tầm của radar. Bất luận đó là những “tế bào nhỏ” hay những “con sói cô độc” (lone wolf), chúng đều khó để các mạng lưới tình báo nắm bắt được.

Sẽ có hàng loạt vấn đề pháp lý nảy sinh từ việc xử lý nghi phạm Dzhokhar này. Liệu hắn có bị xử theo luật chiến tranh như một chiến binh kẻ thù để phải ra trước tòa án quân sự hay chỉ bị xử theo luật hình sự tại một tòa án dân sự? Nếu như gã anh còn sống, cả hai cũng sẽ được xử lý khác nhau vì Tamerlan là người nước ngoài (quốc tịch Nga, chỉ ở Mỹ với thẻ xanh), trong khi Dzhokhar đã có quốc tịch Mỹ tứ năm ngoái. Dù bị xử cách nào, nếu không có những tình tiết đặc biệt, Dzhokhar cầm chắc án tử hình. Theo Tòa án Tối cao Mỹ, người dưới 18 tuổi khi phạm tội sẽ không bị hành quyết. Dzhokhar đã 19 tuổi, nghĩa là mới qua khỏi cái ngưỡng tử thần có 1 năm.

Vấn đề chính ở đây là người ta xem xét động cơ và bản chất của vụ đánh bom. Rồi cả một quá trình phản kháng có tính hệ thống của hai anh em nghi phạm. Tất cả có vẻ như là những tình tiết tăng nặng đầy bất lợi cho Dzhokhar.

Sau vụ cướp bất thành tại một cửa hàng tạp hóa 7-Eleven ở Cambridge lúc 10g20 tối 18-4, hai anh em nghi phạm đã bắn chết một viên cảnh sát 26 tuổi – nghĩa là bằng tuổi gã anh – khi người này chạy tới tiếp cứu. Chúng cướp một chiếc Mercedes-Benz SUV giữ người lái làm con tin rồi tẩu thoát.

Hãng tin Mỹ AP (21-4) thuật theo lời kể của Edward Deveau, cảnh sát trưởng Watertown (khu ngoại ô của Boston) như sau: Cảnh sát đã theo dấu chiếc xe Mercedes-Benz SUV nhờ chiếc smartphone của nạn nhân. Trước khi bị cảnh sát phát hiện được tại Watertown, hai anh em nghi phạm đã dừng lại tại một máy ATM ở quảng trường Watertown Square rút 800 USD tiền mặt từ tài khoản của chủ chiếc xe mà chúng đang giữ làm con tin. Có lẽ lúc đó chúng đã thả con tin ra. Khi bị một xe cảnh sát tuần tra phát hiện, mỗi anh em đang lái một chiếc xe. Bị truy đuổi quá gắt, chúng dừng xe lại rồi núp sau xe bắn vào viên cảnh sát tuần tra đơn độc lúc đó, trong khi lực lượng cảnh sát tiếp ứng hùng hậu đang lao tới. Cảnh sát mô tả hiện trường như một khu vực chiến tranh. Hai bên nổ súng như mưa. Hai tên nghi phạm ném về phía cảnh sát một quả bom gây ra một vụ nổ lớn. Sếp cảnh sát Deveau nói: “Chính xác nó là loại bom nồi áp suất giống như chúng tôi đã nhìn thấy tại cuộc đua Boston Marathon. Chúng tôi đã tìm được một cái nắp nồi áp suất trong một chiếc xe nằm trên đường.” Rồi hai nghi phạm ném những trái lựu đạn, 2 trái phát nổ và 2 trái lép. Tamerlan chỉ cách cảnh sát chừng 10 feet (3 mét) trước khi hắn hết đạn và bị khống chế. Cảnh sát đã quật hắn xuống đất và còng tay hắn lại trong khi gã em Dzhokhar lái chiếc xe Mercedes-Benz SUV lao thẳng tới họ. Cảnh sát vội nhảy tránh. Gã em cán lên người anh mình, lôi hắn một đoạn trên đường rồi bỏ xe chạy trốn trong tình trạng đang bị chảy máu. Cảnh sát đã phải dùng robot để kiểm tra chiếc xe mà chúng bỏ lại. Một trái bom thứ 6 đã được tìm thấy trong xe.

Cảnh sát dùng robot để kiểm tra chiếc xe mà hai anh em nghi phạm bỏ lại.

Hãng tin AP nói rằng hai nhân viên công lực có mặt trong cuộc đấu súng cho biết Dzhokhar đã phóng xe cán lên Tamerlan trong khi gã anh đã bị thương nằm trên đường. Không rõ có phải vì bị xe cán mà Tamerlan mới chết. Nhưng theo nhiều nguồn truyền thông, bệnh viện xác định Tamerlan chết vì nhiều vết thương đạn bắn trên người, trong đó có cả vết thương ở ngực giống như do bị nổ. Tôi rất mong gã anh không bị chết bởi tay thằng em – vì nếu như vậy thì nghiệt ngã và đáng sợ quá!

Theo Hạ nghị sĩ Dân chủ Dutch Ruppersberger thuộc bang Maryland, một thành viên của Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ, hai anh em nghi phạm đã chế tạo nhiều bom ống (pipe bomb), lựu đạn và bom tự tạo (improvised explosive devices, IED) và đã sử dụng một số vũ khí đó chống lại cảnh sát trong khi tẩu thoát.

Đây là một trong những cuộc săn tội phạm lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ. Còn vụ đấu súng đầu tiên ở Watertown được mô tả như một khu vực chiến tranh (war zone) với hơn 200 chiếc vỏ đạn chỉ trong 5-10 phút bắn nhau. Thiệt ra, nghĩ tới chuyện huy động hàng ngàn nhân viên công lực thuộc mọi lực lượng được vũ trang tận răng, bao gồm cả các đơn vị K9 và SWAT, sử dụng cả trực thăng, xe bọc thép, robot gỡ mìn, chó nghiệp vụ… chỉ để truy lùng 1 tên nghi phạm, tôi cứ lăn tăn phải chăng là Mỹ muốn biểu dương lực lượng để “khè” bọn khủng bố? Nó làm tôi nhớ lại những vụ “đánh giặc kiểu Mỹ” mà mình được coi trong các bộ phim chiến tranh, từ Chiến tranh Thế giới thứ hai, cũng như ngay trong thời chiến tranh Việt Nam trước 1975. “Đánh giặc kiểu Mỹ” xêm xêm với kiểu “dùng dao mổ trâu để giết ruồi” mà ông bà mình từng mô tả. Nhìn lại các hình ảnh mà giới truyền thông ghi được trong cuộc săn lùng nghi phạm Dzhokhar 19 tuổi tại Watertown ngày 19-4-2013, tôi thấy thái độ, cử chỉ và nhất là gương mặt của các nhân viên công lực Mỹ trầm trọng như thể đang phải chống cự lại cả một binh đoàn đặc nhiệm khủng bố quốc tế tấn công nước Mỹ vậy đó!

Thấy mà bắt ớn lạnh da gà!

Sau khi được ông David Henneberry sống ở nhà số 67 trên đường Franklin (Watertown) báo tin có kẻ nào đó đang ẩn trốn bên trong chiếc du thuyền của ông ở góc sân sau nhà, cả một đoàn quân công lực Mỹ lập tức bao vây khu vực. Nhân viên công lực đã kêu gọi Dzhokhar đầu hàng. Có tin nói rằng hắn đã bắn lại. Cảnh sát đã dùng robot tới giở tấm bạt che chiếc thuyền lên. Báo Anh Daily Mail (21-4-2013) trưng ra những hình ảnh do cảnh sát bang Massachusetts ghi lại cho thấy trên chiếc thuyền có một chiếc lỗ lớn do lựu đạn nổ. Họ nói rằng cảnh sát đã ném lựu đạn vào bên trong chiếc thuyền đang có nghi phạm nằm trốn. (Previously unseen video of the dramatic capture of the Boston bomber shows a police robot ripping apart the tarp concealing the suspect and numerous flash bang grenades being thrown into the boat where he lay. Daily Mail). Người ta vẫn còn chưa rõ về sự chống cự của Dzhokhar khi bị bắt, bởi lẽ lúc đó hắn quá yếu vì bị mất nhiều máu từ các vết thương trong cuộc đọ súng trước đó. Có lẽ nếu không được phát hiện sớm, hắn cũng sẽ chết trong chiếc thuyền.

Chiếc thuyền mà nghi phạm trốn.

Vết nổ của lựu đạn trên chiếc thuyền.

Cảnh sát đang cấp cứu cho Dzhokhar ngay sau khi lôi được hắn ra khỏi chiếc thuyền.

Nhưng nói gì thì nói, công lý vẫn phải bảo đảm tính khách quan, công tâm, minh bạch và đúng luật. Ngay trong bài diễn văn trong đêm 19-4-2013 tại Nhà Trắng sau khi đã bắt được tên nghi can số 2, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã kêu gọi mọi người chớ nên lạm dụng các mạng xã hội, các blog để mà vội vã phán xét động cơ của những nghi phạm. Ông day dứt yêu cầu giới hữu trách trả lời cho câu hỏi: vì sao những người trẻ lớn lên và học tập ở Mỹ để trở thành một bộ phận của cộng đồng Mỹ lại dẫn tới có những hành động chống lại người Mỹ như vậy? Liệu có ai xúi giục và giúp chúng không? Tôi đồng cảm với Sir Obama, bởi chừng nào Mỹ chưa tìm ra được câu trả lời và có giải pháp cho câu hỏi đó thì những thảm kịch như thế này vẫn tiếp tục xảy ra. Vấn đề chỉ là When? (khi nào) và Where? (ở đâu) mà thôi.