Các nhà tổ chức Diễn đàn các nhà phát triển Intel IDF Mùa Thu 2012 ở San Francisco (bang California, Hoa Kỳ) hồi trung tuần tháng 9-2012 đã bố trí cái sảnh rộng thênh thang bên ngoài hội trường chính thành nơi cho các khách dự họp thư giãn. Nhiều bàn ghế đủ kiểu, đủ loại được bày ra cho khách ngồi nghỉ ngơi, uống trà hay cà phê, phỏng vấn hay làm việc (sóng Wi-Fi bao la bát ngát).

Nhưng gây ấn tượng nhất là một bàn cờ vua to đùng, như thể Intel mới đi mượn của chiến binh khổng lồ Goliath trong Cựu ước. Chỉ có điều là nó được bày mang tính trang trí là chính, tôi chưa thấy có ai chơi với cái bàn cờ to đùng này.

Nhìn cái bàn cờ vua trong Trung tâm Hội nghị Moscone này, tôi nhớ lại cái thời còn mần báo ở tỉnh Long An cách đây cũng trên dưới 3 thập niên. Hồi đó tôi thường ra Công ty Mỹ thuật – Mỹ nghệ Long An nằm gần sân vận động chơi. Nơi đây có hợp đồng sản xuất những bàn cờ vua bằng gỗ quý cho Liên Xô. Mấy anh bạn ở đó có kể câu chuyện về kiểu làm ăn chụp giựt, ăn xổi ở thì của một số doanh nghiệp xứ mình. Thời gian đầu, họ xuất hàng đúng quy cách. Khi khách hàng tin tưởng ký hợp đồng số lượng lớn và dài hạn thì họ bắt đầu giở chứng. Kích thước các quân cờ bị ăn mòn, teo tóp dần theo những lô hàng. Tới lúc mấy bạn hàng Liên Xô phải nói nửa đùa nửa thiệt rằng: “Cứ cái đà này rồi có lúc quân cờ nhỏ tới mức chúng tôi không thấy được…”

Nói của đáng tội, một trong những cái cố tật lớn nhất và là rào cản khiến ta khó phát triển nhanh và hội nhập tốt là cái đầu óc tiểu nông thủ cựu. Thậm chí mần khoa học cũng theo style tiểu nông. Đầu óc đã thiển cận, nhìn không qua lũy tre làng mà còn có cái thói tư lợi cá nhân, thủ lợi và vị kỷ. Hễ làm ăn là khoái chụp giựt, tranh giành nhau, chà đạp nhau, bóc ngắn cắn dài, chỉ thấy cái lợi trước mắt. Cái kiểu nói “cùng nhau làm giàu” chỉ là sáo ngữ, nói cho vui thôi mà. Thực tế cay đắng là ngó kẻ khác kém mình thì khinh miệt, thấy người ta hơn mình thì ganh ghét. Như thế thì hỗng thể nào khá lên được đâu, mần răng mà phát triển bền vững cho đặng đây!

Ủa, mà tôi lan man cái gì vậy ta? Đang chơi cờ vua mà…

PHẠM HỒNG PHƯỚC

(Saigon 6-10-2012)