Thấy mẹ của đứa cháu 7 tuổi cấm nó coi TikTok và Shorts, người viết bài đã dành một buổi ngồi cùng cháu coi những nền tảng đó.

Và quả thật là kinh hoàng và ám ảnh. Bên cạnh những nội dung giải trí và bổ ích thật sự, chỉ chiếm số ít, trên mạng tràn ngập những nội dung xấu xí. Có lẽ do bị nền tảng kiểm duyệt gắt hơn và để tránh bị cơ quan chức năng xử lý, số nội dung độc hại vi phạm pháp luật không còn nhiều. Nhưng đổi lại, mọc như nấm sau mưa là những nội dung xàm xí, dung tục; và nguy hiểm nhất là bịa chuyện, thật giả lẫn lộn, đưa ra những thông tin kiến thức sai lệch cả về khoa học lẫn lịch sử.

Từ thực tế của đứa cháu và bạn bè của nó, chúng tôi nhận ra rằng bọn trẻ nhỏ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ những nội dung trên mạng. Chúng có những hành xử và lời nói “học từ mạng”.

Ảnh do AI Google Gemini tạo. Thanks.

Công bằng mà nói, việc cấm tiệt con trẻ xem các nội dung trên mạng xã hội có phần cực đoan và tước khỏi chúng cơ hội trải nghiệm giải trí và bồi bổ kiến thức. Giải pháp hợp tình hợp lý là cho trẻ được xem các nội dung trên mạng với sự kiểm soát của phụ huynh. Hiện có những tính năng, những ứng dụng lọc giúp điều hướng trẻ tới những nội dung lành mạnh, như Google Family Link, Qustodio, Kaspersky Safe Kids, VNPT Family Safe… Nhưng có lẽ tốt hơn cả là mỗi ngày, khi trẻ đi học về hay trong ngày nghỉ, phụ huynh nên dành một thời gian cùng trẻ xem các nội dung trên mạng. Khi phát hiện nội dung xấu xí, đặc biệt là những tài khoản, những kênh chuyên làm những nội dung xấu xí, phụ huynh yêu cầu trẻ chuyển kênh khác. Phụ huynh đừng bao giờ đánh đổi tương lai con em mình khi chỉ biết tập trung thời gian cho công việc và cá nhân mình mà hoặc cấm đoán, hoặc bỏ mặc cho trẻ muốn làm gì thì làm, miễn là phụ huynh được “rảnh tay”. Cái giá phải trả là rất nặng và lâu dài.

Trong khi YouTube truyền thống thì ổn, được kiểm soát tốt hơn, thì YouTube Shorts lại nổi lên quá nhiều vấn đề đáng quan ngại. Có lẽ do những người làm nội dung trên loại hình này quá dễ dàng và với định dạng màn hình khổ dọc dễ xem trên smartphone. Áp lực câu view và số lượng clip phải làm khiến chủ kênh phải làm bất cứ thứ gì, nghĩ ra đủ mọi cách để có clip. Tệp người làm nội dung trên Shorts, TikTok cũng rộng hơn, đại chúng hơn, thậm chí ai muốn làm cũng được vì có những công cụ “mì ăn liền” hỗ trợ. Vì lẽ đó, nội dung trên các loại hình này dễ dãi, nhiều xấu xí hơn. Và các hiệu ứng công nghệ hiển thị ngày càng vi diệu khiến những nội dung càng thu hút trẻ em hơn.

Có lẽ nếu chỉ trông mong vào việc kêu gọi cộng đồng chung tay dọn sạch mạng xã hội là không có nhiều hiệu quả. Việc quản lý của các nền tảng cũng chỉ tập trung vào những nội dung vi phạm pháp luật, vi phạm quy định cộng đồng. Việc kiểm soát nội dung thường bỏ qua các nội dung xấu xí, xàm xí, sai lệch. Có lẽ đã tới lúc các cơ quan chức năng, các tổ chức xã hội phải “ra tay” bằng những hoạt động, chiến dịch cụ thể để tác động tới cộng đồng tham gia. Một mặt, các nhà làm nội dung cần được đánh động mà cẩn trọng hơn; mặt khác, cơ quan chức năng và cộng đồng phải mạnh tay hơn với những kênh chuyên làm ra những nội dung xấu xí. Đừng viện cớ là quan điểm, cái nhìn mỗi người khác nhau. Xã hội nào cũng có những chuẩn mực và giá trị chung mà mọi thành viên phải tuân thủ. Các nhà quản lý và phụ huynh chỉ cần ngồi xem thực tế những nội dung đang thu hút con em mình trên mạng là có thể nhận ra lợi hại; trừ khi họ cũng xuề xòa “vui mà”.

Bài in trên báo Người Lao Động Chủ nhật 2-11-2025 và trên báo NLĐ Online.

HOÀI XUÂN