Theo thông lệ thường niên, vào mỗi dịp cuối năm, Tạp chí TIME của Mỹ lại công bố “Nhân vật của năm” (Person of the Year), đưa lên bìa hình ảnh người nổi bật nhất trong năm. Và năm 2025, “Nhân vật của năm” là các kiến trúc sư của trí tuệ nhân tạo AI (The Architects of AI).

Truyền thống công bố “Nhân vật của năm” đã được Tạp chí TIME thực hiện từ năm 1927, ban đầu có tên là “Man of the Year” hay “Woman of the Year”, duy trì cho đến năm 1999, sau đó dùng cụm từ “Person of the Year” như hiện nay (đối với nhân vật là con người). Và “nhân vật của năm” đó có thể là một người, một nhóm người hay một ý tưởng hay vật thể (tùy theo đối tượng được chọn mà có danh xưng phù hợp, như The Computer là Machine of the Year năm 1982 hay The Endangered Earth là Planet of the Year năm 1988). Yếu tố “nổi bật nhất” có nghĩa là hoặc tốt hoặc xấu nhưng có sức ảnh hưởng nhất trong năm vừa qua. Website của Tạp chí TIME hay một tổ chức đối tác sẽ tiến hành một cuộc bầu chọn online của bạn đọc, nhưng được nói rõ là chỉ mang tính tham khảo chứ không ảnh hưởng tới kết quả chọn lựa (trong 2 năm 2023 và 2024 không tiến hành bầu chọn online). “Nhân vật của năm” cũng có thể là nhân vật quốc tế. Đại đa số chỉ được chọn một lần. Chỉ có số ít là được “lên bìa” nhiều lần, như Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt được 3 lần (1932, 1934, 1941); các Tổng thống Hoa Kỳ Harry S. Truman (1945, 1948), Lyndon B. Johnson (1964,1867), Richard Nixon (1971, 1972), Ronald Reagan (1980, 1983), Bill Clinton (1992, 1998), George W. Bush (2000, 2004), Barack Obama (2008, 2012); và Donald Trump (2016, 2024) được 2 lần. Nhà lãnh đạo nước ngoài được chọn 2 lần là Joseph Stalin (1939, 1942); Mikhail Gorbachev (1987, 1989); và Deng Xiaoping (1978, 1985). Thủ tướng Anh Winston Churchill sau khi được chọn vào năm 1940 đã được chọn lần thứ hai cho ấn phẩm đặc biệt “Man of the Half-Century” (Nhân vật của nửa thế kỷ) vào năm 1949.

Trở lại lần công bố mới nhất, “Nhân vật của năm 2025” là một nhóm 8 người là những nhân vật có những đóng góp nổi bật cho công nghệ AI. Trên một trong hai mẫu bìa cho số TIME đề ngày 29-12-2025, Tạp chí vẽ hình 8 nhân vật AI này ngôi vắt vẻo trên một thanh dầm sắt khung nhà cao tầng với nền thành phố bên dưới.

Trong đó có ông Jensen Huang của NVIDIA, ông Sam Altman của OpenAI, ông Elon Musk của X, ông Mark Zuckerberg của Meta, bà Fei-Fei Li – Mẹ đỡ đầu của AI (AI Godmother), bà Lisa Su của AMD, ông Dario Amodei của Anthropic, và Sir Demis Hassabis của Google.

Ông Sam Jacobs, Tổng biên tập Tạp chí TIME, giải thích lý do chọn các kiến trúc sư AI là “Nhân vật của năm” 2025: “Sự lựa chọn này là lần thứ ba trong loạt lựa chọn ghi lại những khoảnh khắc quan trọng trong cuộc cách mạng công nghệ của nửa thế kỷ qua. Sự trỗi dậy của máy tính cá nhân vào những năm 1980 đã làm thay đổi nền kinh tế. Sự xuất hiện của các cộng đồng kỹ thuật số đã được Tạp chí TIME ghi nhận một cách nổi tiếng – và cũng gây tranh cãi – khi chọn ‘Bạn’ (You) là Nhân vật của năm 2006, với bìa báo in hình phản chiếu. Nhìn lại, những lựa chọn đó đã sáng suốt đến mức nào. Giờ đây, mạng Internet xã hội được tạo ra bởi các thiết bị kỹ thuật số cá nhân đang nhường chỗ cho một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo.”

“Nhân vật của năm là một cách mạnh mẽ để tập trung sự chú ý của thế giới vào những người định hình cuộc sống của chúng ta. Và năm nay, không ai có tác động lớn hơn những cá nhân đã hình dung, thiết kế và xây dựng AI (imagined, designed, and built AI). Nhân loại sẽ quyết định con đường tiến lên của AI, và mỗi chúng ta đều có thể đóng một vai trò trong việc định hình cấu trúc và tương lai của AI. Công việc của chúng ta đã đào tạo và duy trì nó, và giờ đây chúng ta thấy mình đang sống trong một thế giới ngày càng được định hình bởi nó. Ngay cả khi sự phát triển của những mô hình này dựa trên các đường dẫn thần kinh dường như sao chép của chính chúng ta – chúng học hỏi, nói chuyện, tranh luận, thuyết phục, và, vâng, khả năng làm những điều này của chúng có thể vừa đáng sợ, vừa đáng kinh ngạc – chúng ta biết rằng có sự khác biệt giữa chúng ta và tạo vật của chúng ta.”

“Vì những lý do này, chúng ta phải thừa nhận một thế lực đã thống trị các tiêu đề báo chí trong năm nay, dù tốt hay xấu. Vì đã mang đến kỷ nguyên của những cỗ máy biết suy nghĩ, vì đã làm kinh ngạc và gây lo lắng cho nhân loại, vì đã thay đổi hiện tại và vượt qua những giới hạn, những Kiến trúc sư của Trí tuệ Nhân tạo xứng đáng là Nhân vật của năm 2025 do Tạp chí TIME bình chọn”.

Đây không phải là lần đầu tiên danh hiệu “Nhân vật của năm” được TIME trao cho một nhóm lớn. Trước đó, những người tham gia chống dịch Ebola đã nhận được danh hiệu này vào năm 2014 và những người tố cáo – “thổi còi” (whistleblowers) vào năm 2002.

Bìa của TIME trong lần lựa chọn Nhân vật của năm đầu tiên năm 1927. Nhân vật đó là Charles Augustus Lindbergh, nhà phi hành Mỹ đã thực hiện chuyến bay một mình không dừng nghỉ đầu tiên vượt Đại Tây Dương từ New York (Mỹ) tới Paris (Pháp) ngày 20 và 21-5-1927. Khoảng cách 3.600 mile (5.800km). Ông đã bay một mình trong 33 giờ trên chiếc máy bay 1 động cơ, 1 chỗ ngồi Spirit of St. Louis.

Tham khảo:

• The Architects of AI Are TIME’s 2025 Person of the Year
• Why the Architects of AI Are TIME’s 2025 Person of the Year
• See Every Person of the Year Cover Ever

HOÀI XUÂN